Wielu historyków okresu międzywojennego jest skłonnych dzielić historię Rzeczpospolitej w dwudziestoleciu międzywojennym na dwa wyraźne okresy – okres „marcowy” i „kwietniowy”. Odnosi się to do dwóch różnych konstytucji II Rzeczpospolitej, wprowadzonych w życie odpowiednio w roku 1921 i 1935. Istotnie bowiem każda z nich wprowadzała w życie zupełnie inną formę ustroju Rzeczpospolitej, zmieniając całkowicie wygląd polskiej sceny politycznej. O ile konstytucja marcowa została specjalnie ułożona w sposób, który miał zapobiec wprowadzeniu w Polsce dyktatury, to konstytucja z roku 1935 dokonywała czegoś wręcz przeciwnego, faktycznie sankcjonując przewagę przywódcy sanacji nad wybieranym parlamentem. Obie te konstytucje miały ogromny wpływ na historię Polski, zarówno pod względem prawnym, jak i symbolicznym.
Najważniejsze podobieństwa i różnice przedstawia poniższa tabela:
Problem | Konstytucja marcowa | Konstytucja kwietniowa |
Rok uchwalenia | 1921 | 1935 |
Prezydent | Odpowiedzialny przedz Sejmem i Senatem, wybierany na 7-letnią kadencję, wybierany przez Zgromadzenie Narodowe. Jego decyzje wymagały kontrasygnaty rządu. |
Odpowiedzialny przed "Bogiem i historią", wybierany na 7-letnią kadencję, wybierany przez Zgromadzenie Elektorów. Mianował 1/3 Senatu, mógł rozwiązywać Sejm i Senat. Posiadał zestaw prerogatyw, gdzie nie potrzebował kontrasygnaty rządu. Dekrety miały rangę ustawy. Mógł wstrzymywać ustawy. |
Rada Ministrów (Rząd) | Mniejsza rola premiera, odpowiedzialna przed Sejmem i Senatem, ministrowie kontrasygnowali decyzje prezydenta. | Zwiększona rola premiera, wyznaczał ogólne zasady polityki prowadzonej przez państwo. Powoływany i odwoływany przez prezydenta. |
Sejm i Senat | Sejm i Senat wybierane w wyborach powszechnych, na 5-letnią kadencję. Posiadał największą władzę, także nad prezydentem i rządem. Immunitet poselski | Sejm wybierany w wyborach powszechnych, Senat w 1/3 z nadania prezydenta, reszta w wyborach. Podporządkowany prezydentowi, który mógł go dowolnie zawieszać i zwoływać, jak i blokować ustawy. 5-letnia kadencja. Bardzo ograniczony immunitet poselski. |
Władza sądownicza | Niezawisła | Niezawisła |
Wybory | tajne głosowanie, powszechne, bezpośrednie, równe, proporcjonalne, kandydaci zgłaszani przez partie | Tajne, powszechne, bezpośrednie, równe, kandydaci zgłaszani przez Zgromadzenia Okręgowe. |