gęstość linii kolejowej ma województwo podlaskie – 3,8 km długości eksploatowanych linii kolejowych na 100km2 powierzchni ogólnej województwa.
Największe znaczenie mają linie kolejowe łączące główne aglomeracje miejskie Polski (gł. w transporcie pasażerskim) oraz linie tranzytowe (zwłaszcza w transporcie towarowym). Lokalnie ważne są też sieci podmiejskich kolei dojazdowych (np. w Warszawie, na Górnym Śląsku, czy w Trójmieście).
Najważniejsze tranzytowe linie kolejowe:
- linia kolejowa E 20 (Kunowice na granicy polsko-niemieckie – Poznań – Warszawa – Terespol na granicy polsko-białoruskiej), która jest częścią II Paneuropejskiego Korytarza Transportowego Zachód – Wschód , łączącego Berlin z Moskwą;
- linia kolejowa E 30 (Zgorzelec na granicy polsko-niemieckiej – Wrocław- Opole – Katowice – Kraków – Mościska na granicy polsko-ukraińskiej) należąca do III Paneuropejskiego Korytarza Transportowego, łączącego Niemcy, Polskę i Ukrainę;
- linie kolejowe E 65 i C-E 65, należące do VI Paneuropejskiego Korytarza Transportowego łączącego państwa nadbałtyckie z krajami położonymi nad Morzem Adriatyckim, biegnie z Gdańska przez Warszawę (alternatywnie), na Górny Śląsk i do Zebrzydowic oraz Zwardonia na granicy południowej wykorzystują odcinki dawnej magistrali węglowej i CMK;
Nieco mniejsze znaczenie mają:
- linie kolejowe E 59 i C-E 59, łączące port w Świnoujściu z południową granicą państwa w Chałupkach (przebiegają przez Szczecin i Wrocław oraz alternatywnie przez Poznań);
- linia kolejowa E 75 z Warszawy do Trakiszek na granicy polsko-litewskiej, część Rail Baltica, łączącej Helsinki przez Tallin, Rygę, Wilno z warszawa i Berlinem;
- linia kolejowa C 28 z Warszawy (przez Lublin) do Dorohuska na granicy polsko-ukraińskiej i dalej do Lwowa i Kijowa.
Pod koniec grudnia 2007 roku po wejściu Polski do strefy Schengen znikły kontrole graniczne na granicy Polski i innych krajów Unii Europejskiej. Pozostałe funkcjonujące kolejowe przejścia graniczne to:
- Braniewo-Mamonowo (osobowe i towarowe), Głomno-Bagrationowsk (towarowe), Skandawa-Zelaznodorożnyj (towarowe) na granicy Polski i Obwodu Kaliningradzkiego Rosji;
- Terespol-Brześć (towarowe i osobowe, główne przejście pomiędzy Polską i Białorusią), Czeremcha-Wysokolitowsk (towarowe i osobowe), Kużnica-Grodno (towarowe i osobowe), Siemianówka-Swisłocz (towarowe), Zubki-Bierestowica (towarowe) na granicy polsko-białoruskiej;
- Dorohusk-Jahodyn (osobowe i towarowe), Przemyśl-Mościska (osobowe i towarowe) – dwa najważniejsze kolejowe przejścia graniczne na granicy Polski i Ukrainy oraz Hrubieszów-Włodzimierz Wołyński (osobowe i towarowe), Hrebenne-Rawa Ruska (osobowe), Krościenko-Chyrów (osobowe), Werechta-Rawa Ruska (towarowe).
Większość linii kolejowych w Polsce (ponad 90% długości) zarządzana jest przez przedsiębiorstwo PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. Udostępnia ono swoja infrastrukturę kolejowa przewoźnikom kolejowym (np. PKP Cargo, czy PKP Inercity) za opłatą.
Jeszcze w 1980 roku koleje przewoziły w Polsce ponad 1 mld pasażerów (jeszcze w latach 60.tych przewoziły więcej pasażerów niż transport samochodowy) i 473 mln ton towarów.
W roku 2011 przewoźnicy kolejowi przewieźli 264 mln pasażerów i 248 mln ton towarów.
Główne grupy towarów przewożone w transporcie kolejowym to paliwa: węgiel kamienny, koks, ropa naftowa i produkty jej rafinacji (ponad 50% masy przewożonych koleją towarów) oraz rudy metali i chemikalia.
Spadek wielkości przewozów spowodował problemy finansowe spółek kolejowych, zwłaszcza przewoźników pasażerskich. Zbiorowy kolejowy transport pasażerski charakteryszuje się bowiem małą elastycznością - sieć kolejowa nie jest zbyt gęsta i np. z Krakowa do Lublina pociagi spółki PKP Tntercity jeżdżą przez Kielce, Radom i Puławy (nie do końca najprostszą drogą), a i liczba połączeń w ciągu doby nie jest zbyt duża. Problemem jest też czasami niska jakość taboru kolejowego (niski komfort jazdy) i pogarszający się stan trakcji kolejowej (zwiększa to czas podróży). Mniej problemów mają przewoźnicy towarowi - wyspecjalizowali się w przewozach ładunków masowych na duże odległości. Zaletą transportu szynowego (z napędem elektrycznym) w porównaniu z transportem samochodowym jest mniejsza emisja zanieczyszczeń powietrza.