Najważniejszą gospodarką w Europie jest gospodarka Unii Europejskiej, traktowana jako całość. W 2011 PKB państw Unii Europejskiej łącznie wynosiło ponad 17,7 bilionów dolarów amerykańskich – więcej niż PKB gospodarki amerykańskiej. Jeśli analizować PKB poszczególnych państw Unii Europejskiej, najwięcej do wspólnego PKB dokładają Niemcy, Francja i Wielka Brytania (4., 5. i 6. gospodarka narodowa świata). Następne pod względem wielkości PKB gospodarki narodowe UE to: gospodarka Włoch, gospodarka Hiszpanii i gospodarka Niderlandów/Holandii. W ostatnich latach (w efekcie kryzysu finansowego zapoczątkowanego w 2008 roku) gospodarki państw UE cierpią z powodu niskiego wzrostu gospodarczego (jeszcze kilka lat temu obserwowaliśmy w nich recesję).
Z państw nie znajdujących się w Unii Europejskiej duże PKB ma Rosja (jest to ósma największa gospodarka świata – jest to jednak tylko częściowo państwo europejskie) i Szwajcaria (według różnych zestawień 18 lub 20. pod względem wielkości gospodarka na świecie).
Większość PKB Unii Europejskiej wytwarzają przedsiębiorstwa prywatne, jednak dosyć duży udział w jego wytwarzaniu ma w niektórych krajach sektor państwowy (np. w Szwecji ok. 30% ). Udział usług w wytwarzaniu PKB jest największy – średnio wynosi ok. 73%.
Cztery z państw europejskich nie należących do Unii Europejskiej – Islandia, Norwegia, Szwajcaria i Liechtenstein wchodzą w skład powstałej w 1960 roku Europejskiej Strefy Wolnego Handlu (EFTA). W przeszłości wchodziło w jej skład więcej państw (m.in. Wielka Brytania i Austria), które wybrały jednak przynależność do Unii Europejskiej. Sama EFTA współpracuje blisko z UE w ramach powstałego w 1994 roku Europejskiego Obszaru Gospodarczego (bez Szwajcarii) – w zakresie swobodnego przepływu towarów, usług i osób.
Jeśli spojrzeć na wartości wskaźnika rozwoju społecznego (HDI) to poza Mołdawią wszystkie kraje europejskie zaklasyfikowane zostały jako kraje o bardzo wysokim poziomie rozwoju lub jako kraje o wysokim poziomie rozwoju (niektóre kraje bałkańskie i kraje wschodniej Europy).
Mimo, że udział rolnictwa w wytwarzaniu PKB jest państw europejskich (w tym zwłaszcza państw UE), są one ważnymi producentami żywności na świecie. Wynika to m.in. z doinacji rolnictwa intensywnego (duże zużycie nawozów sztucznych i środków ochrony roślin i powszechne wykorzystanie maszyn rolniczych) oraz dużej towarowości gospodarki rolnej w Europie. Ważnymi producentami najważniejszej rośliny żywieniowej na świecie – pszenicy są Francja, Niemcy, Wielka Brytania, a spoza UE – Rosja i Ukraina (te dwa ostatnie na swoich rozległych obszarach czarnoziemnych). Państwa europejskie należą też do największych na świecie producentów żyta, jęczmienia, ziemniaków i buraków cukrowych. Ogólnie państwa Europy Zachodniej specjalizują się w produkcji zwierzęcej, zaś państwa Europy Południowej w produkcji roślinnej (zwłaszcza warzywnej i owocowej oraz uprawie roślin śródziemnomorskich). W Norwegii i Islandii duże znaczenie ma rybołówstwo, w krajach skandynawskich i Rosji - gospodarka leśna (pozyskanie drewna).
Wśród surowców mineralnych wydobywanych przez kraje europejskie duże znaczenie miały i mają surowce energetyczne. Unia Europejska stara się stopniowo zrezygnować z energetyki węglowej. W dalszym jednak ciągu węgiel brunatny i w mniejszym już stopniu kamienny (wydobycia zaprzestano m.in. w Wielkiej Brytanii i Zagłębiu Ruhry w Niemczech) wydobywane są w dużych ilościach w wielu krajach europejskich (Polska, Niemcy, Republika Czeska, Hiszpania, Grecja). W przypadku państw leżących nad Morzem Północnym duże znaczenie ma wydobycie spod dna morza ropy naftowej i gazu ziemnego (Norwegia – podstawa jej obecnego dobrobytu, Wielka Brytania i Niderlandy/Holandia).
Wydobycie i sprzedaż surowców paliwowych jest podstawą gospodarki rosyjskiej. Duże znaczenie ma też wydobycie rud żelaza (Ukraina, Szwecja), rud miedzi (Polska, Szwecja) oraz soli potasowych (Białoruś, Niemcy), soli kamiennej i apatytów (Rosja).
Rewolucja przemysłowa miała miejsce na przełomie XVIII i XIX wieku właśnie w Europie (Zachodniej). Rozwijające się wówczas w Europie branże przemysłu – przemysł włókienniczy, hutniczy i stoczniowy znajdują się obecnie w kryzysie (produkcja włókiennicza, stalowa i okrętowa w dużym stopniu przeniosła się do Azji). Tylko przemysł hutniczy ma się jeszcze dość dobrze w niektórych krajach europejskich – stal produkowana jest m.in. na Ukrainie i w Rosji (oraz odzyskiwana ze złomu w krajach Europy Zachodniej), miedź m.in. w Polsce i Rosji, a aluminium w Rosji, Norwegii i na Islandii (posiadają duże zasoby taniej energii elektrycznej).
Dobrze rozwija się za to przemysł maszynowy – cała Unia zajmuje pierwsze miejsce w produkcji samochodów na świecie (same Niemcy zajmują miejsce trzecie), francuski Alstom produkuje superszybkie pociągi TGV, francuska firma lotnicza Airbus jest jednym z 2 największych na świecie producentów samolotów pasażerskich. Poza tym dobrze rozwinięty jest przemysł produkcji AGD – Włochy, Niemcy, Polska (takie marki jak Bosch, czy Zanussi), chemiczny (Niemcy i Belgia – np. firma BASF) i petrochemiczny (Stell, BP), elektroniczny (niderlandzki/holenderski Phillips) i farmaceutyczny i produkcji aparatury medycznej (Szwajcaria, np. Roche Holding AG, czy Novartis).
Rozwijają się nowoczesne usługi telekomunikacyjne (luksemburska firma SES wystrzeliła satelity telekomunikacyjne Eutelsat i Astra) oraz finansowe (Londyn i w mniejszym stopniu Frankfurt nad Menem, Paryż i Zurych należą do największych na świecie centrów giełdowych i bankowych).
W Unii Europejskiej obowiązuje swobodny przepływ towarów i kapitałów (wspólny rynek) oraz osób. Liberalizowany coraz bardziej jest rynek usług. Większość swojej wymiany handlowej kraje UE realizują pomiędzy sobą. Ważnymi partnerami handlowymi są też dla nich USA, Chiny oraz nie będące członkami Unii Europejskiej, ale położone (przynajmniej częściowo) w Europie: Rosja, Szwajcaria, Norwegia i Turcja. Wymianę towarową ułatwia części państw UE wspólna waluta – euro.
Ważną branżą gospodarki państw Unii Europejskiej jest turystyka. Największe wpływy z racji wpływów od turystów zagranicznych uzyskują: Hiszpania, Francja, Włochy, Wielka Brytania, Niemcy i Grecja. W roku 2009 wpływy Hiszpanii z tytułu wydatków turystów zagranicznych przekraczały 50 mld dolarów amerykańskich (jeśli odjąć wydatki hiszpańskich turystów za granicą, w budżecie Hiszpanii pozostawało na czysto ponad 36 mld dolarów amerykańskich). Wiąże się to przede wszystkim z obecnością w Europie (Europie Zachodniej i w basenie Morza Śródziemnego) wielu cennych zabytków sztuki i architektury. Dodatkowo Europa Południowa przyciąga w okresie letnim miłośników nadmorskiej turystyki wypoczynkowej, a region alpejski miłośników zimowej turystyki narciarskiej.