Choć transkrypcja zachodzi według tego samego ogólnego schematu, to jednak u organizmów prokariotycznych i eukariotycznych można zauważyć pewne różnice w jej przebiegu.
|
Porównanie transkrypcji u prokariontów i eukariontów |
|
|
Proces zachodzi w cytoplazmie komórki |
Proces zachodzi w jądrze komórkowym oraz w mitochondriach i plastydach |
|
Występuje tylko jeden rodzaj polimerazy RNA. |
Występuje trzy zasadnicze rodzaje polimerazy RNA:
Ponadto obecne są polimerazy RNA mitochondriów i plastydów. |
|
Polimeraza łączy się z promotorem, a sygnałem do rozpoczęcia transkrypcji jest odłączenie jej podjednostki tzw. czynnika sigma. |
Aby polimeraz przyłączyła się do promotora niezbędna jest obecność tzw. czynników transkrypcyjnych (kompleksy białek i enzymów). Sygnałem do rozpoczęcia transkrypcji jest fosforylacja białek polimerazy RNA. |
|
Powstały w transkrypcji mRNA jest policistronowy, co oznacza że koduje kilka genów. |
Powstały w transkrypcji mRNA jest moncistronowy, co oznacza że koduje jeden gen. |
|
Geny w mRNA są niepodzielone, dlatego produkt powstały w transkrypcji może być od razu wykorzystany w translacji, która zaczyna się zazwyczaj jeszcze przed zakończeniem transkrypcji. |
Geny w mRNA są podzielone, dlatego produkt powstały w transkrypcji musi być poddany obróbce potranskrypcyjnej. Pierwotny transkrypt, czyli pre-mRNA obok odcinków kodujących zwanych egzonami, zawiera odcinki niekodujące, czyli introny. Te drugie są usuwane w procesie zwanym splicingiem. Polega on na wycięciu intronów i składaniu egzonów. Ponadto u eukariontów zachodzi dojrzewanie pre-mRNA, w czasie którego do końca 5’ dodana zostaje tzw. czapeczka (cap), a do końca 3’ ogon poli (A). Sekwencja wchodząca w skład czapeczki stabilizuje mRNA, a w czasie translacji ułatwia przyłączenie się do rybosomu. Ogon poli to sekwencja składające się z szeregu nukleotydów adeninowych (150-200), które chronią mRNA przed działaniem enzymów degenerujących, czyli egzonukleaz. |