Drzewo rodowe człowieka przyjmuje rozgałęzioną postać, co oznacza, że ewolucja hominidów nie przebiegała jednotorowo.
Orrorin i Ardipithescus to najstarsze spośród odkrytych dotąd kopalnych hominidów, których wiek datuje się na 4,5-6 mln lat. Pomimo, że zarówno Orrorin z Kenii jak i Ardipithescus z Etiopii były osobnikami dwunożnymi, to jednak posiadały wiele cech charakterystycznych dla nadrzewnych naczelnych. Obecnie brak jest jednoznacznych dowodów świadczących o pochodzeniu człowieka od tych form.
Australopithecus (australopitek) żył na terenie Afryki wschodniej, centralnej i południowej ok. 4-5 mln lat temu. Choć przyjmował spionizowaną postawę ciała, istnieją dowody świadczące o tym, że sporo czasu spędzał na drzewach. Jednym z najbardziej znanych australopiteków jest Lucy, osobnik rodzaju żeńskiego sklasyfikowany jako Australopithecus afarensis. Fragmenty szkieletu Lucy, zostały odkryte w 1974 r. w Etiopii. Ten australopitek miał niewielką puszkę mózgową (pojemność około 380-530cm3) i dużą trzewioczaszkę z parabolicznym łukiem zębowym. Lucy osiągnęła wzrost około 1 metra i ważyła w przybliżeniu. 30 kg. U Australopithecus afarensis występował wyraźny dymorfizm płciowy.
 |
|
Rekonstrukcja wyglądu |
Homo habilis żył na terenie Afryki wschodniej około 1,5-2,4 mln lat temu. W porównaniu z australopitekiem cechowała go większa pojemność mózgu (650-800cm3)i bardziej wyprostowana postawa ciała. Osiągał do 1,5 m wysokości i ważył około 45 kg. Homo habilis nazywany jest człowiekiem zręcznym, ponieważ przypisuje się mu stworzenie pierwszych kamiennych narzędzi. Prawdopodobnie potrafił posługiwać się mową.
Homo erectus żył na terenie środkowej i wschodniej Afryki 1,8-0,3 mln lat temu. Jest to prawdopodobnie pierwszy hominid, który wyemigrował z tego kontynentu. Miał niską i słabo wysklepioną mózgoczaszkę o pojemności od 750-1200 cm3. Wzrostem przypominał człowieka współczesnego, osiągał od 1,5-1,7 m wysokości. Posiadał masywną żuchwę bez bródki, wydatne wały nadoczodołowe oraz silnie wysunięte kości trzewioczaszki. Potrafił rozniecać ogień, zajmował się łowiectwem i zbieractwem.
Homo neanderthalensis (neadertalczyk) żył na terenie Europy i Azji 230-28 tysięcy lat temu. Charakteryzował się mocną i krepą budową ciała. Pojemność jego puszki mózgowej wynosiła od 1300-1700 cm3. Osiągał od 1,5-1,7 m wysokości, a jego kończyny był krótsze od kończyn człowieka współczesnego. Miał szeroką i niską czaszkę ze skośnie ściętym czołem z dużymi oczodołami i silnie rozwiniętymi wałami nadoczodołowymi. Jego masywna żuchwa pozbawiona była bródki, a szeroka trzewioczaszka posiadała spłaszczone kości policzkowe. Neandertalczyk potrafił posługiwać się mową i rozpalać ogień. Wytwarzał kamienne i drewniane narzędzia (włócznie, groty). Trudnił się myślistwem i zbieractwem. Żył w niewielkich grupach prowadząc wędrowny tryb życia. Zamieszkiwał jaskinie i prymitywne szałasy. Ze skór wyrabiał wierzchnie okrycie chroniące go przed zimnem. Praktykował pochówek zmarłych.
Homo sapiens, czyli człowiek rozumny, pojawił się około 200 tyś lat temu. Zamieszkuje wszystkie kontynenty.
Najbardziej charakterystyczne cechy Homo sapiens:
• dwunożna, wyprostowana postawa ciała;
• redukcja owłosienia;
• pojemność mózgoczaszki ok. 1350 cm3;
• mózgoczaszka nasunięta na spłaszczoną trzewioczaszkę;
• kły w linii zgryzu, paraboliczny łuk zębowy;
• asymetria półkul mózgowych, silnie rozwinięte kresomózgowie;
• kończyny górne krótsze do dolnych;
• posługiwanie się mową artykułowaną;
• umiejętność wyrażania emocji (dobrze rozwinięte mięśnie mimiczne twarzy);
• wydłużone kości stępu, brak przeciwstawnego palucha;
• kręgosłup z fizjologicznymi krzywiznami (lordozą szyjną i lędźwiową, kifozą piersiową i krzyżową);