Dryf genetyczny – efekt założyciela i efekt wąskiego gardła

Dryf genetyczny to zjawisko, które zachodzi w obrębie małych populacji i polega na zmianie frekwencji (częstości występowania) alleli w populacji. Zmiana ta jest dziełem zdarzeń losowych, a nie działania mechanizmów doboru naturalnego, czy mutacji. Przyczyną wystąpienia dryfu jest zróżnicowana rozrodczość osobników, która może wynikać z kłopotów ze znalezieniem partnera do rozrodu oraz losowa śmiertelność potomstwa. Wpływ dryfu genetycznego na częstość występowania alleli jest tym większy im mniejsza jest liczebność populacji. Efektem dryfu genetycznego może być całkowite wyeliminowanie z puli genowej populacji allelu (korzystnego, niekorzystnego, lub obojętnego), który cechował się niską frekwencją.

Model dryfu genetycznego/Professor marginalia (17.03.2009)/commons.wikimedia.org

Przykładem na działanie dryfu genetycznego jest efekt założyciela i efekt wąskiego gardła.

Efekt założyciela jest to zjawisko, które polega na odłączeniu od populacji wyjściowej niewielkiej grupy osobników, która migruje lub zostaje przeniesiona na nowy, odizolowany obszar. Przykładem efektu założyciela może być zasiedlanie, niezamieszkałych dotąd miejsc np. wysp oceanicznych. Założona populacja będzie różnić się od populacji macierzystej pulą genową, która będzie zubożona o niektóre allele. Skład puli genowej nowej polucji jest bowiem reprezentowany przez losowo wybrane allele. Przykładem na działanie efektu założyciela mogą być grupy krwi u Aborygenów, którzy zasiedlili Australię. Wśród tej rdzennej ludności nie występują grup krwi B i AB, bowiem, jak przypuszcza się, założyciele tej populacji nie posiadali allelu I^B.

Efekt wąskiego gardła jest to zjawisko, które polega na nagłym i gwałtownym zmniejszeniu się liczebność populacji na skutek epidemii, katastrof, czy różnych kataklizmów (powódź, pożar, susza, huragan). Niewielka, ocalała grupa osobników odtwarza populację, która jednak nie jest identyczna genetycznie z populacją, z której się wywodzi. Podobnie jak w przypadku efektu założyciela jej pula genowa jest reprezentowana przez wybiórczy zestaw alleli populacji pierwotnej. Przykładem na działanie efektu wąskiego gardła jest populacja afrykańskich gepardów, które uniknęły śmierci w polowaniach przeprowadzanych z dużym nasileniem w XIX w. Grupa ta dała początek nowej populacji o zmienionej puli genowej, której osobniki są mniej żywotne i płodne.