Dobór naturalny(selekcja naturalna) to jeden z mechanizmów ewolucji, który eliminuje osobniki o fenotypach, będących gorzej przystosowanych do panujących warunków. Cechy, które odpowiadają za lepsze dostosowanie organizmów do określonych warunków środowiskowych, są przekazywana potomstwu i utrwalone. Dobór naturalny może działać na poziome gamet, indywidualnych osobników lub całych populacji. Siłą sprawczą doboru są zmiany środowiskowe oraz konkurencja wewnątrz i międzygatunkowa.
Dobór miękki zależy od zagęszczenie populacji oraz dostępności zasobów środowiska. Działa w przypadku istnienie dużej konkurencji międzygatunkowej. Dobór twardy jest niezależny od zagęszczenia populacji.
Rodzaje doboru naturalnego:
• dobór stabilizujący – faworyzuje osobniki o fenotypach pośrednich, przez co następuje spadek liczby osobników o fenotypach skrajnych. Ten rodzaj doboru prowadzi do wyraźnego zwężenia „dzwonu” na wykresie (krzywa rozkładu normalnego) przedstawiającym działanie doboru, czego efektem jest zmniejszenie różnorodności genetycznej. Przykładem działania doboru stabilizującego jest faworyzowanie heterozygot anemii sierpowatej w krajach ,w których szeroko rozprzestrzeniła się malaria oraz eliminowanie noworodków o skrajnie niskiej i skrajnie wysokiej masie urodzeniowej.
• kierunkowy – faworyzuje osobniki o skrajnych fenotypach znajdujące się na jednym z ramion krzywej wykresu (krzywa rozkładu normalnego), co powoduje przesunięcie „dzwonu” w jedną, lub w drugą stronę. Przykładem działania doboru kierunkowego jest melanizm przemysłowy – zjawisko, które na przełomie XIX i XX wieku doprowadziło do faworyzowania odmiany ciemnej krępaka brzozowego. Ćma ta ze względu na duże zanieczyszczenie środowiska, związane z rozwojem przemysłu, stała się bardziej przystosowana do panujących warunków, niż występująca wcześniej odmiana jasna.
• rozrywający (różnicujący) – faworyzuje osobniki o skrajnych fenotypach znajdujące się po przeciwnych stronach krzywej wykresu, co prowadzi do rozerwania „dzwonu” i przekształcenia wykresu w dwa oddzielne „dzwony”. Przykładem działania doboru rozrywającego jest barwa muszli u ślimaka wstężyca gajowego.
Dobór sztuczny jest szczególną odmianą doboru naturalnego, w którym to człowiek, a nie warunki środowiska decydują, jakie genotypy zostaną utrwalone w danej populacji. Hodowca dokonując selekcji wybiera do rozrodu osobniki posiadające określone cechy użytkowe np. konie odznaczające się dużą szybkością i wytrzymałością. Na drodze doboru sztucznego otrzymuje się rośliny uprawne (np. pszenica zwyczajna) i zwierzęta domowe (rasy kotów, psów itp.) Na ogół powstałe osobniki posiadają cechy, które nie są dostosowane do warunków naturalnych, lecz mają wartość dla selekcjonera.