Budowa zewnętrzna
Ciało płazów składa się z głowy, tułowia, 2 par kończyn (z wyjątkiem beznogich) i niekiedy też ogona (u ogoniastych). Kończyny posiadają 4 (kończyny przednie) lub 5 palców (kończyny tylnie), które (zwłaszcza w kończynach tylnych) mogą być spięte błoną pławną. Jest to przystosowanie do wodnego trybu życia. Ciało płazów charakteryzuje się opływowym kształtem, który podobnie jak błony pławne pomaga w pływaniu (zmniejszenie oporu wody). Na głowie znajdują się oczy pokryte powiekami, parzyste nozdrza z klapkami skórnymi, dwa otwory słuchowe pokryte błoną bębenkową oraz duży otwór gębowy.
Pokrycie ciała
Ciało płazów pokrywa naga (tylko płazy beznogie mają drobne łuski, będące wytworem skóry właściwej) wilgotna skóra z cienkim, wielowarstwowym i złuszczającym się naskórkiem. W skórze rozmieszczone są gruczoły śluzowe, których wydzielina (śluz) spełnia dwojaką funkcję – w wodzie zmniejsza tarcie a na lądzie chroni przed wyschnięciem. Niektóre płazy (ropuchy, salamandry) posiadają gruczoły przyuszne (parotydy) produkujące jad, który pełni funkcję obronną.
 |
| Ropucha szara z wyraźnie widocznymi gruczołami przyusznymi/Engineer111 (04.06.2005)/ commons.wikimedia.org |
Barwę ciału płazów nadają pigmenty produkowane przez komórki barwnikowe. Ubarwienie może pełnić funkcję maskującą (zielonobrązowe) lub odstraszająco-ostrzegającą (jaskrawe barwy zestawione z ciemnymi) np. u salamandry plamistej (żółte plamy na czarnym tle), kumaka nizinnego (czerwone plamy na brzuchu) czy kumak górskiego (żółte plamy na brzuchu).
 |
|
Ubarwienie odstraszające kumaka górskiego/Christian Fischer (08.2003)/ |
Układ szkieletowy i mięśniowy
Szkielet płazów składa się z czaszki, kręgosłupa (zredukowane żebra), szkieletu pasów (barkowego i miednicowego) oraz kończyn. Delikatna (ażurowa), spłaszczona czaszka posiada dwa wyrostki tzw. kłykcie potyliczne, za pomocą których łączy się ruchomo z kręgosłupem. Takie połączenie umożliwia ruch głowy, ale tylko w płaszczyźnie pionowej (góra, dół). Kręgosłup składa się z czterech odcinków: szyjnego, piersiowego, krzyżowego i ogonowego. Odcinek szyjny tworzy jeden kręg zwany dźwigaczem (atlasem), który zawiera dwa wgłębienia na kłykcie potyliczne. Część piersiowa składa się z kilku kręgów a krzyżowa z tylko jednego. Końcową część kręgosłupa tworzą liczne kręgi ogonowe, które u płazów bezogonowych zrastają się w jedną kość zwaną urostylem. Pas barkowy wolny (nie powiązany z czaszką) składa się dwóch obojczyków, dwóch kości kruczych i dwóch łopatek. U niektórych płazów (bezogonowych, niektórych ogoniastych) połączony jest z położonym po brzusznej stronie ciała mostkiem. Pas barkowy za pomocą mięśnie połączony jest z kręgosłupem. Pas miednicowy składa się dwóch kości biodrowych, dwóch kości kulszowych i dwóch kości łonowych (zrośniętych ze sobą). Kończyny wolne, zbudowane według typowego planu. Kości przedramienia i podudzia są pojedyncze. Kości kończyn tylnych u płazów bezogonowych są wydłużone i silnie umięśnione, co jest przystosowaniem do wykonywania skoków. W kończynie przedniej występuje cztery a w tylnej pięć palców.
 |
|
Szkielet żaby |
Metameryzacja mięsni zachowała się u płazów beznogich (u ogoniastych tylko w odcinku ogonowym, a bezogonowych w odcinku tułowiowym). Mięśnie warunkują ruch kończyn oraz całego ciała.