Wiele czynników ma wpływ na pojawienie się zjawiska bezrobocia. Pierwszym z nich są wysokie koszty pracy – pracodawcy obarczeni są licznymi opłatami, m.in. podatkami, składkami ubezpieczeniowymi, świadczeniami socjalnymi. Dlatego też pracodawcy są w stanie zatrudnić mniejszą liczbę pracowników, bądź - w momentach stagnacji lub kryzysu gospodarczego - redukują liczbę pracowników, co zwiększa liczbę osób bezrobotnych.
Bezrobocie w głównej mierze może być wynikiem trwającego kryzysu ekonomicznego – zła koniunktura gospodarcza ogranicza inwestycje, sprawia częstokroć, iż przedsiębiorstwa zmuszone są szukać oszczędności, m.in. poprzez redukcję etatów, zaprzestanie inwestycji. Część przedsiębiorców w sytuacji kryzysu likwiduje zakłady pracy, zmienia lokalizację, czasem upadają całe gałęzie przemysłu. Wszystko to negatywnie odbija się na rynku pracy, a tym samym przyczynia się do zwiększenia stopy bezrobocia.
Kolejnym czynnikiem zwiększającym bezrobocie może być również automatyzacja, informatyzacja, komputeryzacja i mechanizacja – tego typu działania sprawiają, iż potrzebna jest mniejsza ilość rąk do pracy, bowiem zastępują je nowe technologie. Inną z przyczyn jest również kwestia niedostosowania pracowników do korzystania z tych technologii – brak dostosowania kwalifikacji do wymagań rynkowych sprawia, że część osób nie spełnia warunków, które umożliwiłyby pracodawcom ich zatrudnienie.
Również restrukturyzacja przemysłu i przeobrażenia polityczno-społeczno-gospodarcze bezpośrednio wpływają na wzrost bezrobocia. Gospodarka musi się wówczas przestawić na nowe tory i dostosować do zmienionej sytuacji rynkowej, która sprawia, iż również na rynku pracy następują poważne perturbacje. Warto również wspomnieć o czynnikach natury ekonomiczno-politycznej – w części państw bezpośredni wpływ na utrzymywanie się dużej stopy bezrobocia są trudne warunki do prowadzenia działalności gospodarczej – szereg utrudnień i przeszkód zniechęca potencjalnych pracodawców do tworzenia zakładów pracy.