Pozytywne skutki kontrreformacji
Pozytywnym skutkiem kontrreformacji było uporządkowanie i potwierdzenie dogmatów katolickich oraz przywrócenie dyscypliny wśród duchowieństwa (w tym podniesienie poziomu wykształcenia kleru). Zaowocowało to odnową moralną i obyczajową oraz wewnętrznym scaleniem Kościoła. Wzmocnieniu uległa także pozycja papiestwa w Europie. Zreorganizowanemu Kościołowi udało się zahamować postęp reformacji, a nawet doprowadzić do jej regresu w krajach, gdzie była silnie rozwinięta (np. w Polsce).
Jednym z najbardziej znamiennych przejawów reformy katolickiej było odrodzenie życia zakonnego. Szczególną rolę w kontrreformacji odegrało nowopowstałe Towarzystwo Jezusowe (zakon jezuitów). Jego członkowie stali się elitą intelektualną Kościoła katolickiego. Duży nacisk położyli na organizację szkolnictwa i stworzyli system edukacji oparty o kolegia zakonne. Program nauczania bazował na naukach humanistycznych wśród których prym wiodła literatura klasyczna i filozofia. Młodzież wychowywana była w duchu surowej moralności oraz wierności Kościołowi katolickiemu. Szkoły jezuickie były również miejscem upowszechniania postanowień Soboru Trydenckiego.
Kontrreformacji zawdzięcza się także nurt barokowy w budownictwie i sztuce sakralnej, który bardzo dobrze spełniał zadanie przyciągania wiernych na powrót do Kościoła katolickiego poprzez monumentalność, okazałość i przepych. Było to ważne, gdyż bogate wnętrza kościołów stanowiły jaskrawy kontrast w stosunku do surowych i skromnych wnętrz zborów protestanckich.
Negatywne skutki kontrreformacji:
Negatywnym skutkiem reformacji był rozwój ksenofobii i zanik tolerancji religijnej. W konsekwencji w Europie na przestrzeni XVI-XVII w. wiele konfliktów miało podłoże religijne, m.in. rywalizacja między katolikami a protestantami była przyczyną wojny trzydziestoletniej prowadzonej w latach 1618-1648. To właśnie wybór walki, a nie porozumienia z protestantami, przesądził o trwałym, bo istniejącym do dziś rozłamie w zachodnim chrześcijaństwie.
Wśród negatywnych skutków kontrreformacji często wspomina się także brutalną działalność Inkwizycji rzymskiej. Osoby pozostające w konflikcie z doktryną katolicką prześladowano, torturowano, a nawet palono na stosie.
Ponadto wiele ważnych i wybitnych dzieł (z punktu widzenia współczesnej nauki) zostało w tym okresie umieszczone na tzw. Indeksie Ksiąg Zakazanych, który powstał w 1559 r. Na „czarną listę” trafiły pisma m.in. Mikołaja Kopernika, Galileusza, Kartezjusza czy Andrzeja Frycza Modrzewskiego.