W swoim nauczaniu Jezus przekazał ludziom, że grzech przeciwko Duchowi Świętemu jako jedyny nie będzie nikomu odpuszczony:
Dlatego powiadam wam: Każdy grzech i bluźnierstwo będą odpuszczone ludziom, ale bluźnierstwo przeciwko Duchowi nie będzie odpuszczone. Jeśli ktoś powie słowo przeciw Synowi Człowieczemu, będzie mu odpuszczone, lecz jeśli powie przeciw Duchowi Świętemu, nie będzie mu odpuszczone ani w tym wieku, ani w przyszłym. (Mt 12,31-32)
Podobny zapis znajduje się w Ewangelii św. Marka (Mk 3, 28-30) i Łukasza (Łk 12,10). Słowa te są odpowiedzią na zarzut faryzeuszy: On tylko przez Belzebuba, władcę złych duchów, wyrzuca złe duchy (Mt 12,24).
Kościół rozwinął ten wątek w teologii i wyróżnił poniższą listę grzechów przeciwko Duchowi Świętemu:
1. Grzeszyć zuchwale w nadziei Miłosierdzia Bożego.
Czyli grzeszyć świadomie w przekonaniu, że skoro Bóg jest miłosierny, to i tak mi wybaczy.
2. Rozpaczać albo wątpić o łasce Bożej.
Jest zwątpieniem w potęgę Boga i jego moc wybaczania grzechów, a tym samym w zbawienie.
3. Sprzeciwiać się uznanej prawdzie chrześcijańskiej.
Wiążę się z odrzuceniem Pisma Świętego lub Tradycji Kościoła oraz lekceważeniem dogmatów wiary chrześcijańskiej.
4. Bliźniemu Łaski Bożej nie życzyć lub zazdrościć.
Przykładem takiego grzechu jest postawa Kaina, który zazdrościł Ablowi, że Bóg go umiłował. Grzech ten pojawia się, kiedy człowiek myśli: „Jestem taki dobry, mam czyste serce, dlaczego Bóg nie wspiera mnie, tylko kogoś innego?”
5. Przeciwko zbawiennym natchnieniom mieć zatwardziale serce.
Niedostrzeganie Boga w swoim życiu i nieczynienie dobra.
6. Odkładać pokutę aż do śmierci.
Przekonanie, że nie należy się spowiadać; że mam jeszcze czas, aby się nawrócić albo odpokutować grzechy.
Grzechy te są wyjątkowo niebezpieczne, bo prowadzą człowieka do utraty zbawienia. Choć miłosierdzie Boże nie zna granic, to można je odrzucić. Wówczas człowiek przez zatwardziałość serca doprowadza do swojej wiecznej zguby.
Grzech przeciwko Duchowi Świętemu nie zostaje wybaczony nie dlatego, że Bóg nie kocha ludzi, tylko dlatego, że człowiek tego nie chce. Bóg bowiem pragnie zbawić wszystkich, ale dał człowiekowi wolną wolę. Miłosierdzie nie może działać wbrew wolnej woli, bez zaufania i zawierzenia Bogu Jak powiedział o. Jacek Salij: „Choć miłosierdzie Boże jest nieskończone, nie jest przecież absurdalne”.
Grzechu przeciwko Duchowi Świętemu nie należy rozpatrywać jako jednokrotnej sytuacji, ale raczej radykalnej postawy, radykalnej odmowy nawrócenia się i życia zgodnego z wiarą chrześcijańską.
Jest to stan duchowego upadku, gdyż bluźnierstwo przeciwko Duchowi Świętemu nie pozwala człowiekowi wyjść z samozamknięcia i otworzyć się w kierunku Boskich źródeł oczyszczenia sumień i odpuszczenia grzechów. (Jan Paweł II, Dominum et Vivificantem, 46)