Antyklerykalizm - definicja, historia

Antyklerykalizmem (gr. anty = „przeciw” i łac. clericus = „duchowny”) nazywana jest postawa wyrażająca się w niechętnym lub wrogim stosunku wobec Kościoła katolickiego i kleru, a także wobec ich udziału w życiu publicznym, zarówno społeczno-kulturalnym, jak i politycznym.

Z kolei klerykalizmem określa się starania kleru o zwiększenie swojego wpływu na sprawy niekościelne.

W historii wyróżnić można:

- antyklerykalizm dogmatyczno-reformistyczny: powstał w XVI w. w związku z reformacją i zapoczątkowaną wówczas krytyką Kościoła katolickiego;

- antyklerykalizm racjonalno-deistyczny: narodził się na podłożu filozofii Oświecenia i zarzucał klerowi szerzenie ciemnoty i zabobonów;

- antyklerykalizm liberalny: wyłonił się w XIX w.; jego zwolennicy widzieli w Kościele i jego przedstawicielach przeciwników wolności i demokracji;

- antyklerykalizm rewolucyjny: traktuje Kościół i całą sferę religijną jako siły wsteczne, które hamują budowę nowego typu społeczeństwa i państwa socjalistycznego (XX w.);

W Polsce występował także w XIX w. tzw. antyklerykalizm „chłopski”. Najsilniej przejawiał się na terenach Galicji, gdzie związany z ziemiaństwem kler opowiadał się przeciwko rosnącej niezależności politycznej chłopów.

W okresie II Rzeczpospolitej (1918-1945) antyklerykalizm obecny był w pewnych kręgach inteligenckich, literackich i artystycznych. Po 1945 r., kiedy to nastąpił całkowity rozdział Kościoła od państwa, postawa wrogości wobec Kościoła i kleru stała się elementem oficjalnej polityki partii rządzącej. Wówczas jednak nastroje antyklerykalne w społeczeństwie polskim nie ujawniały się. Zmiana miała miejsce po 1989 r. Ponowna liberalizacja życia społeczno-politycznego pozwoliła bowiem na powstawanie i działalność partii chrześcijańskich, które domagały się zwiększenia wypływów  Kościoła katolickiego w życiu publicznym. Odpowiedzią na te postulaty są współczesne postawy antyklerykalne.

Jednym z pojęć, którym posługują się antyklerykaliści, jest deklerykalizacja. Przez deklerykalizację rozumie się ogół działań zmierzających do ograniczenia wpływu duchowieństwa na życie społeczne, polityczne i kulturalne w kraju.

Antyklerykalizm nie jest równoznaczny z ateizmem, agnostycyzmem czy poparciem procesu laicyzacji, ale może się z nimi wiązać. 

Polecamy również:

Komentarze (1)
Wynik działania 5 + 5 =
sddfdfsd
2019-02-03 14:00:03
W artykule jest błąd. Antyklerykalizm nie dotyczy tylko kościoła katolickiego tylko wszystkich wyznań.
Ostatnio komentowane
Ciekawe i pomocne
• 2024-12-03 20:41:33
nie jaja nie
• 2024-11-30 20:37:38
pragnę poinformować iż chodziło mi o schemat obrazkowy lecz to co jest napisane nie j...
• 2024-11-28 16:29:46
ciekawe, oczekiwałem tylko kraj-stolica. miłe zaskoczenie ;)
• 2024-11-20 18:11:07
A jeśli trójkąt równoramienny jest jednocześnie prostokątny to który bok jest domy�...
• 2024-11-17 07:46:27