Przypowieść - definicja, cechy, przykłady

Przypowieść, inaczej parabola (gr. parabole = „zestawienie obok siebie”) to – najprościej ujmując – opowieść z ukrytym przesłaniem. Parabola jest jednym z najstarszych gatunków literackich mieszczących się w kręgu literatury dydaktycznej. Charakterystycznymi cechami przypowieści są: uproszczona fabuła, schematyczne postaci, brak jasno określonego czasu i miejsca akcji, uniwersalizm, obecność alegorii i symboli. Najważniejszym elementem przypowieści jest jej przesłanie. Rozszyfrowanie przesłania przez czytelnika jest kluczowe dla zrozumienia sensu całej przypowieści. Odmianą paraboli jest przykład (łac. exemplum) – czyli opowieść przedstawiająca czytelnikowi konkretne wzorce postaw i zachowań (np. „Przypowieść o wdowim groszu”).

Biblia jest źródłem wielu przypowieści. Do najbardziej znanych należą: „Przypowieść o synu marnotrawnym”, „Przypowieść o siewcy”, „Przypowieść o miłosiernym Samarytaninie”, „Przypowieść o bogaczu i Łazarzu”, „Przypowieść o robotnikach w winnicy”, „Przypowieść o ziarnie gorczycy”. Ewangeliści podają zazwyczaj treść przypowieści wraz z jej wyjaśnieniem.

Wiele wyrażeń, mających swe źródło w biblijnych przypowieściach weszło do języka potocznego i w niezmienionej formie przetrwało aż do dzisiejszych czasów („wdowi grosz”, „miłosierny Samarytanin”, „ziarno gorczycy”, „syn marnotrawny”).