„ABC” Orzeszkowej to utwór z okresu pozytywizmu. Jego tematykę dominują dwa hasła tej epoki: praca organiczna i praca u podstaw.
Praca organiczna to wspólne, sprawne funkcjonowanie wszystkich części organizmu, jakim jest społeczeństwo. W noweli pojawiają się opisy pracy mieszkańców miasta różnych profesji: czytamy o pracownicy magla, praczce, ślusarzu, mularzu czy piekarzu. Joanna Lipska jest z kolei nauczycielką, która w zamian za dawanie dzieciom lekcji, może korzystać z usług ich krewnych.
Praca u podstaw to praca nad ludem i dla ludu, zakłada walkę z analfabetyzmem i uczenie dzieci ojczystego języka – wierzono bowiem, że wykształceni Polacy odnajdą drogę do podniesienia państwa z upadku, a wolność zdobywać należy za sprawą intelektu i przywiązania do polskości. Joanna Lipska dzięki swojej działalności edukacyjnej przekazuje poczucie tożsamości narodowej najmłodszemu pokoleniu.