„Żywot człowieka poczciwego” jest fragmentem większej całości – dzieła noszącego tytuł „Źwierciadło albo kształt, w którym każdy stan snadnie się może swoim sprawom jako we zwierciadle przypatrzeć”. Dzieło powstało w roku 1568.
Powinności człowieka poczciwego, opisane przez Mikołaja Reja, poparte zostały licznymi przykładami zaczerpniętymi z Biblii, historii i filozofii.
Jako że „Żywot człowieka poczciwego” stanowi rodzaj przewodnika dla ówczesnego szlachcica (co zbliża go do średniowiecznej literatury parenetycznej), autor swoim zainteresowaniem objął cały cykl żywota: od narodzin aż po późną starość. Rytm życia wyznaczać mają również poszczególne, którym podporządkowane są określone prace w polu, a także rozrywki.
Choć Rej wspomina i o zagranicznych wojażach, i służbie wojskowej, a także o życiu dworskim, swoją uwagę koncentruje przede wszystkim na wiejskim żywocie. Sielankowa wieś, w której szczęśliwe, zgodne z naturą życie wiedzie bohater – człowiek poczciwy – to ideał, do którego należy dążyć.
Motyw pracy w „Żywocie człowieka poczciwego”
Praca została w „Żywocie...” ukazana jako niezwykle istotna część ludzkiego życia. Obok służenia ojczyźnie, jest ona podstawowym zadaniem