Mikołaj Doświadczyński
Główny bohater powieści Krasickiego. Postać uosabiająca (w młodości) większość szlacheckich przywar, głównie rozrzutność, skłonność do hazardu i bójek. Opis wczesnej młodości Mikołaja – jego pobieżnej edukacji i młodzieńczych „wybryków” ma charakter satyryczny. Autor z ironią kreśli trafny portret młodego Sarmaty dorastającego w świecie zdominowanym przez rodzinne układy, koneksje towarzyskie i coraz bardziej widoczną modę na francuszczyznę. Doświadczyński, osierocony przez ojca, dziedziczy znaczny majątek, który szybko trwoni podczas hulanek w stolicy. Podobna sytuacja powtarza się w Paryżu (do którego bohater ucieka przed dłużnikami). Pobyt na wyspie Nipu uświadamia młodemu bohaterowi wszystkie dotychczas popełnione błędy.
Doświadczyński (znaczące nazwisko!) doznaje swoistego przebudzenia świadomości. Uczy się życia „na nowo” obserwując doskonale zorganizowanych Nipuan i słuchając nauk mędrca Xaoo. Po wielu perypetiach bohater powraca do Europy gotów wprowadzić poznane nauki w życie. Niestety, społeczeństwo jest oporne na nową wiedzę, a jej głosiciel uznany zostaje za „szalonego”. Doświadczyńskiemu pozostaje więc praktykowanie nauk Xaoo w samotności.
Julianna
Wychowanica matki Mikołaja Doświadczyńskiego. Młoda i piękna dziewczyna będąca pod wrażeniem sentymentalnych zalotów Mikołaja (nauczonego „czułości serca” z francuskich i włoskich romansów). Wysłana do klasztoru przez matkę Doświadczyńskiego po tym, gdy uczucie młodych wychodzi na jaw. Para spotyka się po latach na Litwie – Doświadczyński jest już dojrzałym człowiekiem, Julianna wdową. Bohaterowie biorą ślub i osiadają na wsi.
Nipuanie
Lud zamieszkujący egzotyczną wyspę Nipu. Doświadczyński trafia na nią jako rozbitek Nipuanie robią na nim wrażenie ludzi pięknych, silnych i zdrowych. Społeczeństwo tubylców jest doskonale zorganizowane (utopia). Mieszkańcy wioski spędzają większość czasu pracują na roli i wychowując potomstwo. Nipuanie charakteryzują się także wysoką moralnością. Nie znają kłamstwa, oszustwa, chciwości, nie używają broni. Wszelkie spory rozsądzane są przez starszyznę. Pobyt Doświadczyńskiego wśród mieszkańców wyspy, zmienia zupełnie jego dotychczasowe poglądy, przywraca mu także zdrowie i chęć zmiany swojego życia
Xaoo
Nipuański mędrzec, przedstawiciel starszyzny wioski. Nipuanie wyznaczają go na nauczyciela Doświadczyńskiego. Mikołaj spędza wiele tygodnia jako czeladnik i uczeń Xaoo. Mędrzec wysłuchuje najpierw opowieści Doświadczyńskiego o filozofii, nauce i obyczajach ludów Europy. Starzec poddaje większość europejskich nauk surowej krytyce podkreślając ich niepraktyczność (nieprzydatność dla zwykłych ludzi). Stopniowo przyzwyczaja Mikołaja do nipuańskiego spojrzenia na świat wyjaśniając m.in. niechęć Nipuan do wszelkiego rodzaju konfliktów i wojen. To dzięki niemu Doświadczyński doznaje swoistego „nawrócenia” i postanawia zmienić swe życie.