Władysław Anders - biografia, działalność, zasługi

Władysław Anders stanowił jedną z najbardziej rozpoznawalnych postaci polskich sił zbrojnych, zarówno w okresie II wojny światowej, jak i już po niej, kiedy to działał w środowiskach emigracyjnych. Urodził się 11 sierpnia 1892 w Błoniu, na terenie Imperium Rosyjskiego, w polskiej rodzinie o niemieckich korzeniach. Był wychowywany w wierze protestanckiej, niejako na styku kultur niemieckiej, polskiej i rosyjskiej. Podobnie jak wielu innych ówczesnych przedstawicieli polskiej szlachty, był zainteresowany i zafascynowany wojskiem. Stąd też, po krótkim okresie nauki w Warszawie, zgłosił się na ochotnika do służby w armii rosyjskiej (1910). W latach I wojny światowej walczył na froncie jako dowódca oddziałów kawalerii, wsławiając się brawurową postawą i umiejętnościami dowodzenia. Brał udział w formowaniu I Korpusu Polskiego, po jego rozbiciu zaś przedarł się do terytorium okupowanego przez Niemców Królestwa Polskiego.

Od roku 1919 rozpoczął karierę w wojsku polskim. Uczestniczył w powstaniu wielkopolskim i wojnie polsko-bolszewickiej. Po jej zakończeniu kontynuował karierę w kawalerii, uważanej w czasach II Rzeczpospoliej za prestiżową formację. Od 1924 pracował w Sztabie Generalnym, jako inspektor kawalerii. W czasie zamachu majowego trzymał się na uboczu, postawa ta pozwoliła mu więc w ograniczonym zakresie dalej kontynuować karierę wojskową.

W chwili wybuchu II wojny światowej Anders dowodził Nowogródzką Brygadą Kawalerii. Początkowo walczył na terenie Pomorza, idąc w stronę Warszawy i po drodze „wchłaniając” resztki mniejszych oddziałów kawalerii, w drugiej zaś połowie września próbował się ze swoim oddziałem przebić na Węgry. W czasie walk został jednak ranny i dostał się do niewoli sowieckiej. Działania Andersa w czasie kampanii wrześniowej są do dzisiaj tematem licznych sporów i kontrowersji. Anders kilka razy nie wykonał świadomie rozkazów dowództwa, istnieją też silne dowody na to, że „poświęcał” później włączone w skład jego grupy oddziały, by chronić kawalerzystów z Nowogródzkiej Brygady, wielu weteranów oskarżało go więc o  egoizm i samowolę.

Z nie do końca znanych przyczyn Anders uniknął rozstrzelania w roku 1940 (niektórzy uważają, że było to wynikiem sławy, jaką zdobył w armii rosyjskiej podczas I wojny światowej) i pozostawał internowany aż do roku 1941 i podpisania układu Sikorski-Majski. Wtedy też został wybrany jako dowódca Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR. Objął to stanowisko 4 sierpnia 1941 roku. W 1942 roku armia Andersa wyszła z ZSRR i przez Iran i Palestynę dotarła na Zachód. Tam, dowodząc już 2. Korpusem Polskim, Anders dowodził Polakami w bitwie pod Monte Cassino i walkach o Bolonię i Ankonę. Od października 1944 roku pełnił obowiązki Naczelnego Wodza Sił Zbrojnych i Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych.

Po zakończeniu wojny postanowił pozostać na emigracji. Podobnie jak wielu innych dowódców był zmuszony imać się różnych zajęć i zawodów. Angażował się również czynnie w polską politykę emigracyjną. Od 1954 roku wchodził w skład tzw. Rady Trzech, samozwańczego triumwiratu stojącego w opozycji do emigracyjnego prezydenta. Zmarł 12 maja 1970 roku w Londynie, został jednak pochowany wśród swoich żołnierzy na cmentarzu niedaleko Monte Cassino.