Termidorianie i przewrót termidoriański - czym był, przyczyny, przebieg, skutki

Rządy klubu jakobinów pod wodzą Maksymiliana Robespierre'a były okresem nasilonego terroru rewolucyjnego i skazania na śmierć tysięcy osób, zwykle jedynie z błahych powodów lub jedynie podejrzeń. Jednocześnie zaś nowy rząd stracił znacznie na poparciu w wyniku nieudolnych i nietrafionych reform gospodarczych (m.in. odgórne ustalanie cen za towary), które w założeniu miały wspomóc i uzdrowić gospodarkę, jednakże wywołały poważny kryzys i wzrost bezrobocia. W wielu bardziej umiarkowanych stronnictwach zaczęły się pojawiać głosy, że na obecnym etapie ludność jest już zbyt zmęczona rewolucyjnymi zmianami i należy przystąpić do utrwalania ich zdobyczy. Radykalni jakobini nie chcieli jednak o tym słyszeć, uważając, że zmiany rewolucyjne jeszcze się nie zakończyły.

8 thermidora (według kalendarza rewolucyjnego), czyli 26.07.1794 roku Robespierre wygłosił w Konwencie przemówienie, które zapowiedziało zaostrzenie terroru i likwidację wszystkich zdrajców rewolucji i zmian, także tych znajdujących się u władzy.  Wystąpienie to zaniepokoiło znacznie członków Konwentu, którzy obawiali się masowej czystki wśród osób niepopierających jakobinów. Wobec groźby śmierci prędko zawiązano spisek, mający na celu obalenie jakobinów i Robespierre'a.

Termidorianie nie byli jednolitym stronnictwem, a raczej grupą spiskowców z różnych klubów, których połączył jedynie wspólny wróg. W jej skład wchodzili zarówno zwolennicy „łagodnego kursu” w polityce wewnętrznej, jak również umiarkowani jakobini, obawiający się rosnącej władzy Robespierre'a.

Dzień po wygłoszeniu przez przywódcę jakobinów jego mowy, tj. 9 thermidora (27.07) spiskowcy doprowadzili do aresztowania samego Robespierre'a i przywódców jakobińskich, których (mimo komplikacji) umieszczono w areszcie i skazano na śmierć. Jak na ironię, proces był przeprowadzony w trybie doraźnym, podobnie jak skazywano na śmierć większość przeciwników jakobińskich. Władzę przejęli spiskowcy. W kolejnych miesiącach rozpętali oni kolejną falę terroru, która tym razem jednak dotknęła zwolenników obalonych jakobinów. Ostatecznie, w roku 1795, władzę w państwie zaczął stopniowo przejmować świeżo utworzony Dyrektoriat, składający się z pięciu osób. Historycy nazywają ten okres „zmęczoną rewolucją”, gdzie większa część działaczy marzyła już tylko o utrwaleniu zdobyczy zrywu.