Słowianie – Pochodzenie
We wczesnym średniowieczu obszary Europy środkowej oraz wschodniej zajmowali Słowianie. Zaliczają się oni do ludów indoeuropejskich, jako wspólnota językowa mieli wykształcić się już w połowie I tysiąclecia. Jako pierwotną siedzibę Słowian podaje się tereny w dorzeczu Wisły i Warty, które mieli opanować w V i VI w.
Tereny te, gdzie już od końca IV w. miała formować się kultura słowiańska, stanowiły również obszar wyjściowy do ich dalszej ekspansji terytorialnej. W jej wyniku Słowianie zasiedlili obszary między rzekami: Odrą, Łabą i Soławą następnie Bałkany i Peloponez, jak również Czechy, Morawy i Węgry oraz dorzecza Dniepru i Wołgi.
Najczęściej wymienia się podstawowe ludy słowiańskie – Antów, Sklawinów oraz Wenedów. Słowianie z terenów międzyrzecza Odry i Łaby ulegli germanizacji, podobnej asymilacji uległa ludność słowiańska na obszarach Niziny Węgierskiej. Z drugiej strony Protobułgarzy na Bałkanach ulegli ostatecznie, w toku kontaktów z miejscową ludnością – Slawizacji.
Najstarsze opisy cech wyglądu Słowian podają, że były to osoby zdecydowanie wysokiego wzrostu, silnej budowy oraz mające włosy w kolorze ciemnoblond. Oprócz jasnego koloru włosów mieli się oni odznaczać również jasnymi oczami. Opisane powyżej cechy fizyczne występujące u Słowian z okresu wczesnego średniowiecza, pokrywają się ze współczesnym Słowianami – Polakami, Rosjanami, Ukraińcami oraz Białorusinami.
Słowianie – Struktura społeczna
Pomimo, że plemiona słowiańskie były rozproszone na olbrzymim obszarze środkowej i wschodniej Europy, utrzymywały znaczne podobieństwa w kwestiach organizacji społecznej. Wielka rodzina stanowiła podstawową jednostkę, składającą się z rodziców, dzieci oraz często też dalszych krewnych. Mieszkali oni oraz zarządzali wspólną gospodarką razem. Zespoleniu rodziny sprzyjał zdecydowanie kult przodków.
Słowianie – Struktura gospodarcza
Fundamentem utrzymania wszystkich Słowian było rolnictwo. Podstawową metodą było wypalanie lasu. Stąd też do dziś funkcjonują nazwy miejscowości – Żary, Praga czy też Trzebinia. Każdy obszar ziemi eksploatowano aż do momentu wyjałowienia, a następnie przygotowywano kolejny do uprawy.
Uprawiano żyto, pszenicę, prosto oraz jęczmień, hodowano bydło, owce i świnie. Oprócz tego pożywnie uzupełniano zbieractwem, łowiectwem i polowaniem. Do najważniejszych z rzemiosł domowych należało tkactwo, oprócz tego wyrabiano liczne narzędzia oraz broń.
System uprawy u średniowiecznych Słowian powodował częste zmiany miejsca osiedli ludzkich. Po porzuceniu wyjałowionej ziemi dochodziło do sytuacji gdzie przenoszono nieraz całą osadę.
Słowianie – Struktura polityczna
Z czasem grupy rodzin zmieniły się we wspólnotę terytorialną. W sytuacji zagrożenia czy też zajmowania nowych ziem, mieszkańcy danego obszaru łączyli się w większe organizmy plemienne.
Zachodzące zmiany doprowadziły do wytworzenia się grupy możnych, którzy ostatecznie zdominowali wiec plemienny, stanowiący początkowo najwyższy organ władzy. Z członków wiecu wyłaniano w okresie wojny wodza – księcia bądź wojewoda. Często takiej jednostce udawało się przedłużyć swoją władzę również w okresie pokoju i zjednoczyć przy tym znaczne tereny.
Przykładem takiego organizmu państwowego może być utworzone w toku walk z Awarami, w latach 622 – 625, Państwo Samona. Było to zarazem pierwsze państwo zachodniosłowiańskie, obejmujące swoim zasięgiem Morawy, Kotlinę Czeską, obszary nad Salą oraz górną Łabą.
Stopniowo formowały się również większe, zdecydowanie bardziej trwałe wspólnoty, w skład których wchodziły większe plemiona. Najczęściej dochodziło do sytuacji, gdzie jedno plemię narzucało zwierzchnictwo innemu na drodze podboju. W taki właśnie sposób zrodziły się pierwsze państwa słowiańskie.
Słowianie – Wierzenia
Najwyższym bóstwem Słowian, czczonym na różnych należących do nich obszarach, był pan świata i władca błyskawicy – Perun. Oprócz niego dużą popularnością cieszył się również bóg słońca – Swarożyc – Daćbóg. Ze względu na częste przemieszczanie się plemion słowiańskich, dużą rolę odgrywały również bóstwa plemienne, przypisane tylko członkom danej społeczności. Ponadto istniały liczne niższe bóstwa jak wiły, rusałki oraz strzygi.
Słowianie początków nie budowali swoim bóstwom żadnych świątyń. Czczono ich w gajach albo na wzgórzach. Pierwsze informacje o posągach bogów oraz świątyniach wśród Słowian pochodzą z X i XI w..