Józef Haller - biografia, zasługi

Józef Haller urodził się 13.08.1879 roku w Jurczycach pod Krakowem, w polskiej rodzinie szlacheckiej o dużym majątku i sięgających daleko w przeszłość tradycjach patriotycznych. W młodości rodzina Hallera przeniosła się do Lwowa, gdzie młody Józef podjął naukę. Wkrótce potem podjął on decyzję o rozpoczęciu kariery wojskowej, stąd dalsze jego studia odbywały się w szkołach wojskowych, między innymi w Wiedniu. W latach 1895 – 1910 służył jako oficer w wojsku austro – węgierskim. Po roku 1910 zajął się pracą społeczną, był związany z harcerstwem, jak również różnymi organizacjami patriotycznymi.

Po wybuchu I wojny światowej Haller rozpoczął formowanie polskiej jednostki, jaką miał być Legion Wschodni, po niepowodzeniu tego przedsięwzięcia zaś zgłosił się do Legionów Polskich, formowanych przez Józefa Piłsudskiego. Uczestniczył w ciężkich walkach na froncie wschodnim, m.in. w Karpatach, w latach 1914 - 1915. Ranny w wypadku samochodowym, przez 10 miesięcy był wyłączony ze służby.

W czasie kryzysu przysięgowego w roku 1917 postanowił sprzeciwić się apelowi Piłsudskiego i złożył nową wersję przysięgi na wierność cesarzowi niemieckiemu. Został mianowany dowódcą Polskiego Korpusu Posiłkowego.  

Wieści o ustaleniach traktatu brzeskiego z 9.02.1918 roku, zawartego pomiędzy Państwami Centralnymi a Ukrainą, były niekorzystne z punktu widzenia polskiej racji stanu, między innymi oddając Lwów w ręce władz ukraińskich. Spowodowało to bunt części sił polskich, wraz z Józefem Hallerem, którzy 15 lutego 1918 roku przebili się przez linię frontu i przeszli na stronę rosyjską. Tam Haller został mianowany generałem i zaczął formować II Korpus Polski. Jednakże pomiędzy 10 – 11.05.1918 roku jego siły zostały częściowo rozbite, częściowo zaś internowane przez Niemców w bitwie pod Kaniowem. Samemu Hallerowi udało się wydostać z pułapki, później zaś udać do Francji.

We Francji generał został z inicjatywy Komitetu Narodowego Polskiego mianowany dowódcą świeżo formowanych oddziałów polskich, tzw. „Błękitnej Armii”.  Po krótkich walkach na froncie wojsko to zostało przerzucone w kwietniu – czerwcu 1919 roku do Polski, gdzie wzięło udział w walkach z Ukraińcami. Później generał Haller uczestniczył w przejęciu przez Polskę korytarza pomorskiego (słynne „zaślubiny z Bałtykiem”) i wojnie polsko – bolszewickiej.

Po roku 1926 znajdował się w gronie przeciwników władzy Piłsudskiego, z tego też powodu został przeniesiony w stan spoczynku. Resztę dwudziestolecia spędził na działalności społecznej i charytatywnej.

W roku 1939 przedostał się do Anglii, gdzie wszedł w skład rządu londyńskiego jako minister bez teki, później zaś Ministra Oświaty. Po zakończeniu działań wojennych zdecydował się nie wracać do opanowanego przez komunistów kraju i do końca życia pozostał na emigracji. Tam też zmarł 4.06.1960 roku w Londynie.