Systemy totalitarne stanowily nową, ponurą jakość w historii politycznej Europy po I wojnie światowej. Kolejno powstający system komunistyczny (na terenie Rosji), faszystowski (Włochy) i wreszcie nazistowski (Niemcy) wykorzystywały do przejęcia wladzy chaos panujący po I wojnie światowej, niezadowolenie społeczne z jej wyników, kryzys, biedę i szeroko zakrojoną propagandę. Dzięki obietnicom zmian na lepsze partie totalitarne były w stanie zdobyć władze w państwie, które potem przekształcaly wedle swoich wzorców. Nie znaczy to jednak, że systemy te były jednakowe. Pomiędzy faszyzmem, nazizmem i komunizmem pojawiało się wiele różnic na tle ideologicznym, mimo podobieństwa w działaniu.
Szczegółowe porównanie przedstawia poniższa tabela:
| Problem | Faszyzm | Nazizm | Komunizm |
| Kult wodza | Tak, przyjął tytuł "duce" | Tak, przyjął tytuł "fuhrer" | Tak, chociaż formalnie utrzymywano pozory kolektywnego zarządzania |
| Partie w państwie | Monopartyjność, inne opcje polityczne zabronione | Monopartyjność, inne opcje polityczne zabronione | Monopartyjność, inne opcje polityczne zabronione |
| Stosunek do innych narodów | Nacjonalizm, silny nacisk na patriotyzm | Skrajny nacjonalizm i rasizm, dzielenie ras na lepsze i gorsze | Oficjalnie deklarowany internacjonalizm |
| Typ gospodarki | Silnie znacjonalizowana | Duża rola świadczeń socjalnych, tendecja do tworzenia wielkich karteli przemysłowych | Gospodarka w pełni kontrolowana przez państwo, system nakazowo - rozdzielczy |
| Rola aparatu terroru i bezpieczeństwa | Silna | Bardzo silna | Bardzo silna |
| Deklarowani cele | Odbudowa "Imperium Romanum" | Budowa "Lebensraum" - przestrzeni życiowej dla czystej rasy Niemców | Wywołanie rewolucji światowej, wprowadzenie ustroju komunistycznego |
| Deklarowani "wrogowie ustroju" | Brak ustalonej kategorii wrogów | "Niższe rasy", komuniści, Żydzi | "Imperialiści", kapitaliści, kułacy |
| Organizacje pozapartyjne | Duża rola, wiele organizacji paramilitarnych, organizacji młodzieżowych nastawionych na szkolenie kadr Partii | Duża rola, wiele organizacji paramilitarnych, organizacji młodzieżowych nastawionych na szkolenie kadr Partii | Duża rola, wiele organizacji paramilitarnych, organizacji młodzieżowych nastawionych na szkolenie kadr Partii |
| Kult pracy, siły fizycznej, posłuszeństwa | Tak | Tak | Tak, szczególnie silny |
| Terror wobec własnej ludności | Umiarkowany, jedynie wobec wrogów politycznych | Umiarkowany, jedynie wobec wrogów politycznych | Bardzo silny, prewencyjne zastraszanie społeczeństwa |
| Izolowanie i eliminacja wrogich systemowi jednostek | Raczej brak, poza więzieniem | Obozy koncentracyjne, z czasem obozy zaglady | Doraźna eliminacja bądź system obozów Gułag |