Wielokulturowość i konflikty cywilizacyjne (zderzenie cywilizacji) na świecie - definicja, przykłady

Koegzystencja społeczności reprezentujących różne kręgi kulturowe napotyka rozliczne trudności. Dotyczy to zwłaszcza tych sytuacji, w których sąsiadują ze sobą grupy etniczne/religijne wyznające i stosujące na co dzień różne systemy wartości.

Najdalej idący myśliciele i politolodzy (np. nieżyjący już Samuel Huntington) zakładają nieuchronność konfliktu cywilizacji, zwłaszcza pomiędzy społeczeństwami europejskiego i anglo-amerykańskiego kręgu kulturowego z jednej strony a społeczeństwami kręgu islamskiego i kręgu chińskiego (społeczności Zachodu straszono żółtym niebezpieczeństwem już od końca XIX wieku). Również w społecznościach islamskich i w kulturach Azji występują silne resentymenty w stosunku do kultury Zachodu. Wynikają one z jednej strony z zaszłości historycznych (w dalszym ciągu odczuwane upokorzenie na skutek podboju kolonialnego w XIX wieku), współczesnych konfliktów politycznych (wynikających m.in. z wspierania Izraela i Tajwanu przez Zachód, zwłaszcza USA), z drugiej zaś z obaw społeczności tradycyjnych przed wpływem ekspansywnej, liberalnej a czasami hedonistycznej kultury masowej z Zachodu. Nic zresztą w tym nowego. W historii Chin i Japonii wielokrotnie powtarzały się okresy izolacjonizmu, w których tępiono ruchy społeczne i religijne postrzegane jako obce kulturowo (prześladowania buddyzmu, czy chrześcijaństwa).

W krajach Afryki i Azji wielokulturowość wynika przede wszystkim z różnic etnicznych i religijnych, niekoniecznie zaś z wyraźnie widocznych różnic w stylu życia i wyznawanych wartościach. Mimo tych podobieństw często zdarzają się tu powtarzające się akty przemocy względem nieco odmiennych sąsiadów – np. ataki sunnitów na szyitów w Pakistanie, czy rzeź czarnych muzułmanów z Dar Furu przez arabskich sąsiadów (też muzułmanów).

Współcześnie problemy współżycia ludzi reprezentujących różne kręgi kulturowe nasiliły się na skutek migracji z przyczyn politycznych i ekonomicznych, z krajów uboższych i dotkniętych wojnami do krajów bardziej stabilnych politycznie i bogatszych (USA, Kanada, kraje Europy Zachodniej, Australia, kraje arabskie nad Zat. Perską).

Jest to zwłaszcza problem w krajach europejskich, którym w XIX i w pierwszej połowie XX wieku udało się osiągnąć na bazie nacjonalizmów pewną jednorodność kulturową (zanikł nawet wyraźny wcześniej podział na społeczności wiejskie i miejskie). W połowie XX wieku – w okresie boomu gospodarczego – kraje Europy zachodniej otworzyły się na robotników najpierw z południowej Europy, potem zaś na mieszkańców krajów Azji i Afryki (słabo opłacanych pracowników fizycznych i uchodźców), często pochodzących z dawnych kolonii krajów europejskich (Wietnamczycy, Algierczycy i Senegalczycy we Francji, Pakistańczycy i Jamajczycy w Wielkiej Brytanii, mieszkańcy Gujany/Surinamu w Niderlandach).

Sąsiedztwo jest trudne dla obu stron. Imigranci zmuszeni są nauczyć się języka i poznawać kulturę krajów, w których zamieszkali i przynajmniej formalnie stosować się do obowiązujących tam praw (zakaz wielożeństwa, walka z zabójstwami honorowymi, obrzezaniem kobiet i innymi), godzić na zazwyczaj gorsza pozycję społeczną i ograniczony głos w sprawach politycznych (np. akcje zbrojne w stosunku do ich współplemieńców lub społeczności wyznających ich religię).

Rodzimi mieszkańcy i władze w krajach imigracyjnych z kolei walczą z problemem nie stosowania się do prawa krajowego, przenoszeniem do ich kraju konfliktów z krajów pochodzenia imigrantów (współczesny antysemityzm w Europie Zachodniej jest właściwie antyizraelizmem), aktów tzw. terroryzmu wewnętrznego (terror islamistów we Francji i Wielkiej

Autor: dr Krzysztof Jarzyna z Instytutu Geografii UJK w Kielcach

Polecamy również:

  • Zróżnicowanie religijne ludności świata - geografia

    Religie są systemami wierzeń i związanych z nimi praktyk (modlitwa, post, ofiara i inne), które określają związki między sferą boską z jednej strony a jednostkami ludzkimi i społecznościami z drugiej strony. Wyróżnia się kilka tysięcy religii. Można je dzielić na różne sposoby. Więcej »

  • Struktura etniczna - definicja. Zróżnicowanie etniczne i językowe ludności na świecie

    Pojęcie struktura etniczna opisuje zróżnicowanie narodowościowe państw i regionów. Niektóre kraje (np. Portugalia, czy Polska) są jednolite etnicznie. Inne (takie jak Federacja Rosyjska, czy Nigeria) są państwami wielonarodowościowymi. Jeśli któraś grupa etniczna dominuje w państwie (pod... Więcej »

  • Konflikty etniczne i religijne na świecie - przykłady, opis - geografia

    Europa jest kontynentem, gdzie w wieku XX wybuchły dwie wojny światowe, które pochłonęły 58-85 mln ofiar śmiertelnych na całym świecie. Po II wojnie Światowej, poza wojnami towarzyszącymi rozpadowi Jugosławii nasz kontynent był właściwie wolny od konfliktów zbrojnych. W tym czasie liczne konflikty... Więcej »

  • Zróżnicowanie rasowe ludności świata - geografia

    Przystosowanie do zróżnicowanych warunków klimatycznych spowodowało wykształcenie się odrębnych cech wyglądu zewnętrznego Ziemi dotyczących rysów twarzy, koloru skóry, wzrostu i grupy krwi. Było to podstawą wyróżnienia w przeszłości kilku odmian (ras) ludzkich. Więcej »

  • Struktura wykształcenia na świecie

    W badaniach geografii ludności dotyczących struktury wykształcenia zazwyczaj poruszane są 2 zagadnienia: poziom analfabetyzmu (i z drugiej strony alfabetyzacji) oraz liczba studentów i osób z wyższym wykształceniem. Wskaźniki te świadczą o poziomi rozwoju cywilizacyjnego państwa oraz o jego potencjale... Więcej »

Komentarze (0)
Wynik działania 5 + 4 =
Ostatnio komentowane
okokoksporekcoty
• 2023-10-02 11:44:09
nudne to
• 2023-10-01 11:52:10
macie
• 2023-09-30 17:00:17
to jest super edukujące zadanie
• 2023-09-29 08:07:38
Joł
• 2023-09-27 06:20:46