Kręgi kulturowe świata - definicja, charakterystyka - geografia

Kręgi kulturowe to w miarę jednolite obszary występowania określonych cech i elementów kulturowych, w tym zwłaszcza dotyczących religii, języka, kultury materialnej oraz poziomu rozwoju społecznego technologicznego. Tworzą się one na skutek długiej (kilkaset lat) ewolucji.

W skali globu wyróżnia się zazwyczaj następujące kręgi kulturowe:

- europejski krąg kulturowy, dla którego charakterystyczne są nawiązania do dziedzictwa Antyku (Starożytnej Grecji i Starożytnego Rzymu) i wartości chrześcijańskich (chociaż czasami na zasadzie ich odrzucenia w imię świeckości państw), dominacja demokracji, ochrona i promocja praw człowieka, rozwinięta gospodarka, chociaż często uwzględniająca silną ochronę praw pracowniczych, tożsamość kręgu europejskiego stara się wzmacniać Wspólnota Europejska;

- wschodniosłowiański (rosyjski) krąg kulturowy (Rosja, Białoruś, Ukraina i Zakaukazie), w którym dominuje język rosyjski i prawosławie jako religia, wiele zagadnień z życia codziennego obywateli i życia gospodarczego państwa rozstrzyganych jest autorytarnie przez silna władzę państwową;

- anglo-amerykański krąg kulturowy (USA i Kanada), dla którego charakterystyczny jest z jednej strony silny indywidualizm, ale z drugiej strony znaczna kontrola lokalnych społeczności nad jej członkami, typowy jest kult przedsiębiorczości związany z dążeniem do uzyskania sukcesu, rozwinięta i innowacyjna gospodarka, kraje wielokulturowe i wieloetniczne, mieszkańcy wyznają idee wolnościowe i demokratyczne, jest to kolebka współczesnej kultury masowej, dominuje tu jednak język angielski i chrześcijaństwo (zwłaszcza w wersji protestanckiej), duży wkład w kulturę USA mają potomkowie niewolników - Afroamerykanie;

- krąg kulturowy Ameryki Łacińskiej (Meksyk, Antyle, Ameryka Środkowa i Południowa), dla którego charakterystyczne jest duże znaczenie języka hiszpańskiego i portugalskiego (Brazylia) oraz kościoła łacińskiego, w niektórych krajach liczne populacje ludności rdzennej (Majowie, Indianie Andyjscy mówiący językiem keczua i ajmara, Guaranie, Araukanie) i mieszana (Metysi, Mulaci), duże rozwarstwienie majątkowe ludności uwarunkowane historycznie (właściciele ziemi to potomkowie białej ludności dawnych kolonii hiszpańskich i portugalskich), potom), bogata kultura iberoamerykańska (w wielu krajach stosunkowo liczne, wykształcone elity);

 - islamski krąg kulturowy (gł. Afryka Północna i islamskie kraje czarnej Afryki, Azja Zachodnia i Środkowa), dla którego charakterystyczny silny wpływ religii – islamu na politykę, gospodarkę, prawo (szariat) i życie codzienne mieszkańców (surowość prawa zwłaszcza w zakresie kontaktów pomiędzy kobietami i mężczyznami), z punktu widzenia ludzi zachodu (i części lokalnych społeczeństw) ograniczone są tu prawa kobiet, bardzo często w krajach tych niezależnie od formy rządów (monarchia, czy republika świecka lub islamska) rządzą autorytarne reżimy łamiące prawa obywatelskie swoich mieszkańców, duże wpływy (zwłaszcza w krajach naftowych) mają międzynarodowe korporacje;

- krąg kulturowy Afryki na południe od Sahary (subsaharyjskiej), dla którego charakterystyczne jest duże zróżnicowanie etniczne i religijne (chrześcijaństwo, islam, lokalne religie animistyczne z powszechną wiarą w czary), obok struktur państwowych (granice państw nawiązują do granic dawnych kolonii, co sprzyja konfliktom etnicznym) istnieją struktury plemienne z królami i wodzami na czele, obszar niestabilny politycznie, gdzie wojny, choroby i klęski naturalne (np. susze powodujące głód) powodują dużą śmiertelność ludności;

- indyjski krąg kulturowy (Indie, Nepal, Sri Lanka, Bangladesz), obszar zróżnicowany etnicznie i religijnie, z którego wywodzą się tradycje religijne, filozoficzne i artystyczne buddyzmu i hinduizmu, szybki rozwój gospodarczy (zwłaszcza Indii) powiększa i tak duże nierówności majątkowe i społeczne (system kastowy mimo zniesienia dalej wpływa na życie codzienne Hindusów);
 
- chiński krąg kulturowy (Chiny i Mongolia z dużym wpływem zwłaszcza w Wietnamie), dla którego charakterystyczna jest duża rola filozofii i etyki konfucjańskiej w życiu państwowym, społecznym i rodzinnym, dodatkowo zaznacza się wpływ buddyzmu, na czele Chin i Wietnamu stoją autorytarne władze, formalnie komunistyczne, w rzeczywistości prowadzące społeczeństwa drogą  szybkiego kapitalistycznego rozwoju, kultury tego obszaru mają stary rodowód i są niezwykle bogate;

- japoński krąg kulturowy (Japonia i Płw. Koreański), zbliżone językowo i religijnie (buddyzm, w Japonii religia narodowa - shintoizm), wysoko rozwinięte gospodarczo, zaawansowane technologicznie, typowe dla mieszkańców jest silne poczucie tożsamości narodowej, pracowitość i zdolność podporządkowania się ogółowi;

- krąg kulturowy Azji Południowo-Wschodniej (od  Birmy do Filipin), obszar zróżnicowany etnicznie i religijnie (buddyzm, islam, chrześcijaństwo katolickie), obszary te łączy wspólnota historii;

- australijski krąg kulturowy (Australia i Nowa Zelandia), z dominującym językiem angielskim i chrześcijaństwem (tradycyjnie anglikanizm), dominują – zwłaszcza w Australii potomkowie białych imigrantów, zamieszkujący jednak duże obszarem co skutkuje niewielką gęstością zaludnienia, kraje wysoko rozwinięte;

- pacyficzny krąg kulturowy (wyspy Oceanii), ludność niezbyt liczna, niezbyt zróżnicowana etnicznie (3 grupy etniczne – Polinezyjczycy, Mikronezyjczycy i Melanezyjczycy), ich życie silnie kształtują: gorący i wilgotny klimat, konieczność bliskiego kontaktu z morzem (żeglarze) i rozbudowana struktura plemienna.

Autor: dr Krzysztof Jarzyna z Instytutu Geografii UJK w Kielcach

Polecamy również:

Komentarze (3)
Wynik działania 3 + 1 =
grgml
2021-11-13 16:30:39
dobre pomarańczowe
Apolonia
2015-01-13 18:33:03
Doskonałe. Naprawdę przydatne. Pozdrawiam Autora. :)
Skons
2014-12-03 22:21:54
Bardzo Ciekawe.
Ostatnio komentowane
bazinga
• 2024-09-12 14:55:28
Dodajmy, że było to również ostatnie powstanie wendyjskie (słowiańskie) na terenie N...
• 2024-09-04 21:32:33
DZIĘKUJĘ
• 2024-07-31 13:21:34
I cóż miał rację Marek Aureliusz który chciał podbić Germanię uderzeniem przez Mor...
• 2024-07-06 19:45:33
O tym, że zmienne w czasie pole elektryczne jest źródłem pola magnetycznego, napisał ...
• 2024-06-27 07:25:33