Co to jest układ okresowy pierwiastków?

Układ okresowy pierwiastków jest tabelą, która zawiera wszystkie znane pierwiastki chemiczne, które są ułożone według rosnącej liczby atomowej. Liczba atomowa informuje zarówno o ilości protonów wchodzących w skład danego jądra, jak i liczbie elektronów w atomie niezjonizowanym, która ma decydujący wpływ na właściwości chemiczne atomu.
Ułożenie pierwiastków w układzie okresowym wynika z ich budowy wewnętrznej, a ściślej mówiąc z liczby powłok elektronowych danego atomu oraz liczby elektronów znajdujących się na ostatniej, zewnętrznej powłoce. Pierwiastki znajdujące się w tych samych wierszach (okresach) układu okresowego posiadają tą samą liczbę powłok elektronowych, więc są one opisane tą samą główną liczbą kwantową. Kolumny układu, czyli grupy, zawierają z reguły pierwiastki posiadające tą samą liczbę elektronów w zewnętrznej powłoce.


Rys. Układ okresowy pierwiastków.

Z analizy układu okresowego wynika, że najbardziej aktywnymi chemicznie pierwiastkami są pierwiastki z grup IA i VIIA. Litowce na ostatniej powłoce posiadają tylko jeden elektron, co sprawia, że łatwo mogą one utworzyć wiązanie chemiczne z innym atomem (oddać elektron). Fluorowcom brakuje natomiast jednego elektronu do całkowitego zapełnienia ostatniej powłoki. Zatem mają one wolne miejsce, by przyjąć nadmiarowy elektron od innego atomu i tym samym utworzyć wiązanie. Ostatnia grupa (helowce) zawiera pierwiastki, które w całości mają zapełnioną ostatnią powłokę elektronową. Oznacza to, że w zwykłych warunkach są one nieaktywne chemiczne – nie tworzą wiązań z atomami innych pierwiastków.