Podstawową przyczyną wiązania się atomów w cząsteczki jest dążenie do obniżenia energii układu. Gilbert Lewis oraz Walter Kossel w latach 1915-16 niezależnie od siebie opublikowali elektronową teorię wiązania chemicznego. Zgodnie z założeniami tej teorii najniższą energię osiąga taki atom, który całkowicie zapełni ostatni orbital lub swoją powłokę walencyjną. Układ taki odpowiada konfiguracji helowców i jest określany jako oktet elektronowy (dla helu wyjątek- dublet).
Istnieją dwa sposoby osiągnięcia trwałej konfiguracji walencyjnej:
1. Poprzez przeniesienie elektronu z jednego atomu na inny atom z utworzeniem jonów
2. Poprzez uwspólnienie par elektronowych pochodzących od jednego z atomów lub elektronów poszczególnych atomów tworzących cząsteczkę
Jeśli w tworzeniu wiązania uczestniczą dwa różne atomy to o typie wiązania decyduje elektroujemność tych atomów czyli ich zdolność do przyjmowania lub oddawania elektronów.
Stany trwałej konfiguracji bardzo dobrze obrazuje tzw. trójkąt wiązań. Trzy idealne stany: wiązanie kowalencyjne (niemetal-niemetal), jonowe (metal-niemetal) i metaliczne (metal-metal) tworzą wierzchołki trójkąta wiązań. Do tej pory nie stwierdzono istnienia substancji charakteyzujacych się w 100% wiązaniem jonowym.
