Proces zapylenia jako przykład mutualizmu
Nauka o zapylaniu roślin dotyczy zarówno nauki o roślinach czyli botaniki, ale także wymaga pogłębienia wiedzy z dziedziny zoologii, konkretnie entomologii, ponieważ głównie zapylaczami są owady. W naturze występują zależności między budową aparatu gębowego zwierzęcia, a budową kwiatu rośliny. Ten międzygatunkowy związek zwykle przynosi równe korzyści obojgu uczestników, z tego względu określa się go jako mutualizm.
Zapylanie przez zwierzęta – zoogamia
W tym sposobie, zapylaczami mogą być: owady, ssaki lub ptaki. Roślina aby zwabić potencjalnego zapylacza wydziela nektar lub pyłek. Jeżeli zapylaczem ma być owad lub nietoperz wówczas najlepszym bodźcem staje się zapach. Dla nietoperzy najbardziej atrakcyjne są zatęchłe zapachy – taki typ zoogami nazywany jest chiropterogamią.
Inne typy zoogamii:
• entomogamia – owadopylność, szczególnie wykorzystywana przez pszczoły, które mają aparat gębowy przystosowany do pobierania pyłku i nektaru oraz posiadają receptory węchowe wrażliwe na zapach wydzielany przez kwiaty,
• ornitogamia – kwiaty wabią ptaki barwą oraz kształtem, nie posiadają zapachu. Kolibry są wrażliwe na czerwoną barwę okwiatu, mają także długi dziub, który z łatwością umożliwia im dosięgnięcie miodników wydzielających nektar.
 |
| Ptak podczas zapylania |
Zapylenie kwiatów za pomocą wody – hydrogamia
Kwiaty, które są przystosowane do zapylenia pod wodą wytwarzają pyłek gęstszy od wody. Ponadto znamie słupka ma postać lejka, zwiększa to szanse na złapanie pyłku. U niektórych gatunków kwiaty zawierające pręciki czyli kwiaty męskie, całkowicie odrywają się od rośliny i za pomocą wody i pęcherzyków powietrza, unosząc się na wodzie, dopływają do kwiatów żeńskich.
Anemogamia – zapylenie przez wiatr
Drzewa są roślinami zapylanymi w ten sposób. Kwiaty tych roślin nie mają miodników, są bezwonne i nie posiadają szczególnego ubarwienia. Słupki dla łatwiejszego wychwycenia pyłku, pokryte są lepką substancją. Dodatkowo u roślin wiatropylnch kwiaty rozwijają się wcześniej niż liście, dzieki temu szansa na zapylenie jest większa. Najważniejszym przystosowaniem do tego sposobu zapylania jest budowa pyłku, która umożliwia utrzymanie się go w powietrzu. U sosny pyłek posiada dwie komory powietrzne, które występują przy każdym ziarnie pyłku.