Rośliny okrytonasienne są grupą roślin dominującą we współczesnej szacie lądowej (liczą ok. 250- 300 tysięcy gatunków). Mają zróżnicowaną postać życiową – głównie rośliny zielne ale też wieloletnie o zdrewniałych łodygach (drzewa, krzewy). Wśród okrytonasiennych spotykamy także epifity (rosną na innych roślinach), półpasożyty (pobierające od innych roślin wodę np. kanianka), rośliny owadożerne (np. rosiczka, dzbanecznik) i cudzożywne (storczyk gnieźnik).
Okrytonasienne w zależności od liczby liścieni w zarodku dzielimy na jednoliścienne i dwuliścienne.
Porównanie jednoliściennych i dwuliściennych
|
Jednoliścienne |
Dwuliścienne |
|
w zarodku występuje jeden liścień; |
w zarodku występują dwa liścienie; |
|
liście pojedyncze równowąskie; bezogonkowe (najczęściej); nerwacja równoległa; blaszka całobrzega; miękisz asymilacyjny niezróżnicowany; |
liście pojedyncze lub złożone; posiadają ogonki liściowe (najczęściej); nerwacja pierzasta lub dłoniasta; blaszka całobrzega lub powycinana; miękisz asymilacyjny zróżnicowany na palisadowy i gąbczasty; |
|
łodygi często puste w środku posiadają zamknięte wiązki przewodzące (brak kambium) rozproszone na obwodzie rośliny;
brak wtórnego przyrostu na grubość (wyjątek to plamy, draceny ialoes gdzie występuje przyrost nietypowy) |
łodygi pełne w środku posiadają otwarte wiązki przewodzące (kambium pomiędzy drewnem a łykiem) ułożone w postaci pierścienia; występuje wtórny przyrost na grubość (dzięki obecności kambium) |
|
system korzeniowy wiązkowy; |
system korzeniowy palowy; |
|
okwiat nie zróżnicowany na kielich i koronę kwiaty obupłciowe trzykrotne (najczęściej); |
okwiat zróżnicowany na kielich i koronę kwiaty rozdzielnopłciowe cztero- lub pięciokrotne; |
|
nasiona bielmowe (najczęściej) |
nasiona często bezbielmowe; |
|
głównie rośliny zielne |
rośliny zielne, drzewa, krzewy i krzewinki |
Główne linie rozwojowe okrytonasiennych:
Magnoliowe:
• najprymitywniejsze dwuliścienne żyjące w tropikach;
• krzewy lub niewielkie drzewa;
• elementy kwiatu ułożone spiralnie na wydłużonej osi kwiatu, prymitywne słupki złożone z często niezrośniętych owocolistków;
• drewno zbudowane z cewek;
• liście pojedyncze o pierzastej nerwacji;
• przedstawiciele: magnolie, grzybień biały, grążel żółty;
 |
|
Magnolia sieboldii/Sten Porse (16.01.2005)/commons.wikimedia.org |
Jaskrowe:
• najczęściej rośliny zielne;
• kwiaty o prymitywnej budowie (liście okwiatu nie zrośnięte, liczne pręciki i słupki ustawione spiralnie);
• drewno zbudowane z naczyń;
• przedstawiciele: jaskier ostry, glistnik jaskółcze ziele, ziarnopłon wiosenny, mak, zawilec gajowy, kaczeniec;
 |
| Jaskier kaukaski /Radomil (20.03.2005)/ commons.wikimedia.org |
Oczarowe:
• głównie formy drzewiaste ;
• drewno zbudowane z cewek;
• liście pojedyncze;
• kwiaty jednopłciowe (zazwyczaj);
• przedstawiciele: leszczyna pospolita, buk zwyczajny, brzoza brodawkowata, dąb szypułkowy;
 |
| Leszczyna pospolita/MPF (30.05.2005)/commons.wikimedia.org |
Goździkowe:
• głównie rośliny zielne;
• kwiaty o symetrii promienistej, jeden słupek (zazwyczaj);
• liście pojedyncze (zazwyczaj);
• przedstawiciele: goździk kartuzek, kąkol, przypołudnik;
 |
| Goździk kropkowany/Bernd Haynold (06.07.2005)/commons.wikimedia.org |
Ukęślowe:
• zróżnicowana grupa roślin (rośliny zielne, drzewa, krzewy);
• kwiaty pięciopłatkowe z wyraźnie zróżnicowanym kielichem i koroną;
• przedstawiciele: fiołek leśny, wierzba, topola, morwa, dynia ogórek;
 |
| Fiołek leśny/Jerzy Opioła (05.06.2007)/commons.wikimedia.org |
Różowe:
• zróżnicowana grupa roślin (rośliny zielne, drzewa, krzewy);
• kwiaty pięciopromienne (jeżyna) lub o symetrii grzbiecistej (groch);
• przedstawiciele: marchew, koper, wiśnia, śliwa, jabłoń, klon, kasztanowiec, cytrusy;
 |
| Jabłoń/Korona b (23.04.2011)/commons.wikimedia.org |
Astrowe:
• najbardziej wyspecjalizowana grupa dwuliściennych;
• głównie rośliny zielne o podzielonych blaszkach;
• przedstawiciele: mniszek lekarski, aster, rumianek, stokrotka, łopian, słonecznik, sałata, cykoria;
 |
|
Słonecznik/Jon Sullivan/commons.wikimedia.org |
Jasnowate:
• głównie zielne (nieliczne drzewa);
• kwiaty obupłciowe o symetrii promienistej lub grzbiecistej; zrośnięte płatki korony i działki kielicha;
• przedstawiciele: jasnota biała, ziemniak, pomidor, szałwia, melisa, tymianek, bazylia;
 |
|
Jasnota biała/Hans Hillewaert (1.05.2008)/commons.wikimedia.org |
Główne linie rozwojowe jednoliściennych:
Żabieńcowe:
• najprymitywniejsze jednoliścienne;
• głównie wodne lub błotne;
• liście często ogonkowe;
• czasem występuje u nich heterofilia (na jednej roślinie występują liście zróżnicowane morfologiczne);
• drewno zbudowane z cewek;
• liczne słupki ułożone spiralnie na wydłużonym dnie kwiatowym;
• przedstawiciele: strzałka wodna;
 |
|
Strzałka wodna/TeunSpaans (10.08.2004)/commons.wikimedia.org |
Liliowe:
• głównie rośliny zielne;
• kwiaty składają się z sześciu niezrośniętych działek okwiatu;
• zazwyczaj owadopylne;
• przedstawiciele: tulipan, czosnek, cebula, śnieżyczka przebiśnieg, storczyki, turzyce, trawy; ananas, bananowiec;
 |
|
Tulipan ogrodowy/Jerzy Opioła/commons.wikimedia.org |
Arekowe
• głównie tropikalne rośliny posiadające przyrastający na grubość pień, pióropusz pierzastych liści oraz niepozorne, owadopylne kwiaty;
• przedstawiciele: palmy kokosowe i daktylowe,
 |
| Palma kokosowa |