Pogląd jakoby struktury życia społecznego miały charakter stały i niezmienny obecnie zupełnie stracił na znaczeniu. Dziś socjologowie przyjmują, iż każde społeczeństwo ulega przeobrażeniom, podlega prawu rozwoju. Skutkiem ubocznym tych przemian jest zanikanie pewnych cech czy zjawisk społecznych oraz powstawanie w ich miejsce nowych. Owe zmiany mogą mieć dwojaki charakter: postępu społecznego bądź regresu społecznego.
Istnieje kilka koncepcji rozwoju społecznego, zaliczymy do nich teorie: linearne, cykliczne oraz dychotomiczne.
Teorie linearne
Pierwsze ze wspomnianych zakładają, że przemiany społeczeństw następują w toku rozwoju historycznego i zmierzają w określonym kierunku. Mają one charakter fazowy i w związku z tym rozwój następuje od stadium pierwotnego aż do fazy końcowej. Za głównych przedstawicieli tegoż nurtu zwykło się uznawać Augusta Comte, Herberta Spencera oraz Karola Marksa.
Teorie cykliczne
Z kolei koncepcje cykliczne opierają się na założeniu, że rozwój społeczeństw następuje zgodnie z pewnymi fazami (to łączy tę teorię z poprzednią), których kolejność jest ustalona i które powtarzają się co pewien czas. Wśród teoretyków tej koncepcji wymienić można: Pitrima A. Sorokina, Giambattistę Vico oraz Vilfredo Pareta.
Teorie dychotomiczne
Wreszcie, zgodnie z ostatnim typem teorii – dychotomicznym – uznano, że społeczeństwa przechodząc swój rozwój, przeobrażają się od struktur opartych na grupach pierwotnych do struktur mających formę grup wtórnych i złożonych. Podstawy tej teorii stworzyli i rozpropagowali Charles H. Cooley, Emile Durkheim oraz Ferdinand Tӧnnies. Dychotomiczny podział teorii rozwoju społecznego zakłada dwa sposoby dokonywania się przemian: rozwój poprzez walkę (w tym przypadku punktami zwrotnymi w procesie przemiany społeczeństw są rewolucje, dokonujące się na skutek pojawiających się konfliktów klasowych wewnątrz społeczeństwa) oraz rozwój poprzez współdziałanie, czyli kompromisowe dochodzenie do nowych form społeczeństwa (podstawą są tu porozumienie, negocjacje i kompromis; rozwój ma tu charakter głównie ewolucyjny).