Stereotypy narodowe rozumieć należy jako swoisty utarty rodzaj wyobrażenia o wybranym narodzie, to silnie zakodowany w świadomości grup, społeczeństw, uproszczony pogląd na temat narodowych cech innego narodu, utrwalony przez tradycję. Funkcjonuje kilka rodzajów stereotypów, m.in. neutralne, negatywne i pozytywne. Skutki negatywnych stereotypów mogą być niebezpieczne, bowiem prowadzą do postaw nietolerancji i silnie zakorzenionych uprzedzeń.
Nie oznacza to, że te ogólne osądy nie mają nic wspólnego z prawdą i nie odzwierciedlają rzeczywistego stanu rzeczy, jednak poszczególne stereotypy są bardzo uproszczoną informacją o innych narodach, zawierają jedynie te najbardziej wyraziste dla obserwatora cechy, bazują na niewielkiej ilości danych, nie są więc obrazem całościowym i precyzyjnym. Pomimo to powstawanie stereotypów to forma lepszego zrozumienia i zaklasyfikowania zachodzących zjawisk lub otaczającej rzeczywistości, ułatwia człowiekowi odnalezienie się w niej i zakotwiczenie.
Warto także wspomnieć o innych rodzajach stereotypów, takich jak: metastereotyp (pogląd wybranej grupy, narodu na temat stereotypów przypisywanych im przez inne narody, społeczności) i autostereotyp (wyobrażenie o własnym narodzie).
Stereotypy narodowe – przykłady
Najbardziej popularne i charakterystyczne stereotypy istniejące o wybranych narodach, którym przypina się poszczególne etykietki. I tak na przykład Niemcy postrzegani są jako osoby uwielbiające (ponad miarę) porządek i dyscyplinę, pracowite, ale również jako ludzie bez fantazji, nadmiernie poważni, gburowaci i skąpi, pozbawieni poczucia humoru, lubiący piwo, golonkę i krasnale ogrodowe. Z kolei Francuzi zakodowali się wielu narodom jako aroganccy, wyegzaltowani artyści, o tchórzliwych skłonnościach, nie lubiący Anglików i innych języków poza własnych, dobrze ubrani kochankowie, jedzący dziwaczne potrawy, jak ślimaki czy żabie udka.
Arabowie przedstawiani są jako terroryści posiadający wiele żon i hektolitry ropy. Zaś Żydzi uchodzą za zamożnych, sprytnych (mądrych) lichwiarzy, bankierów lub prawników, dorabiających się na krzywdzie innych i chcących potajemnie przejąć władzę nad światem.
Stereotypy dotyczące Polaków są różne, najpopularniejsze to te mówiące, iż jesteśmy, podobnie jak Rosjanie, pijakami („Pijany jak Polak”), złodziejami (szczególnie nasi zachodni sąsiedzi postrzegają tak naszych rodaków), radzącymi sobie w każdej sytuacji („Polak potrafi”), pieniaczami z ułańską fantazją, walecznymi i nierozgarniętymi. Z kolei nasi południowi sąsiedzi, Czesi, uważają, iż mamy o sobie wysokie mniemanie i utrzymujemy, iż jesteśmy świętsi od papieża.
Dobrym przykładem stereotypowego myśleniem jest slogan: „Raj jest tam, gdzie policja jest brytyjska, kucharze – włoscy, kochankowie – francuscy; mechanicy to Niemcy, a zarządzają wszystkim Szwajcarzy. Piekło natomiast tam, gdzie kucharze to Brytyjczycy, mechanicy to Francuzi, kochankowie – Szwajcarzy, porządku pilnuje niemiecka policja a wszystko organizowane jest przez Włochów”.
Tego rodzaju uogólnienia pozbawiają człowieka jego indywidualnych cech osobowościowych, bowiem nie wszyscy Polacy są złodziejami i dużo piją, nie wszyscy Anglicy mają specyficzne poczucie humoru, i nie każdy Niemiec lubi krasnale ogrodowe i piwo. Stereotypy są wyjątkowo niebezpiecznym narzędziem, kiedy dochodzi do rywalizacji wybranych państw, wówczas mogą one się przerodzić w rasizm.