Ojczyzna posiada dwa zasadnicze znaczenia. Zgodnie z pierwszym jest to „naród i państwo, z którym utożsamiają się konkretni ludzie”, natomiast drugie rozumienie terminu określa ojczyznę jako „terytorium zamieszkiwane przez ludzi”.
Tym samym ojczyzna jest rodzajem dobra społecznego i politycznego obywateli (ojczyzna ideologiczna), a także przestrzenią, z którą jednostka czuje się związana (ojczyzna prywatna). Każdy członek społeczeństwa posiada własną różną od innych ojczyznę prywatną (nazywaną „małą ojczyzną”), natomiast społeczeństwo jako ogół ludzi posiada dobro, jakim jest wspólna dla wszystkich ojczyzna ideologiczna.
Ojczyzna nie jest pojęciem prawnym, jej istnienie i poczucie pozytywnej więzi emocjonalnej z nią jest wytworem mocno indywidualnym, prywatnym. Każdy człowiek może sam wybrać z którą taką przestrzenią ideologiczną się utożsamia i jest emocjonalnie związany. Z pojęciem ojczyzny bezpośrednio wiąże się patriotyzm, czyli poczucie dumy z własnej ojczyzny, przywiązania do niej i szacunku wobec niej.