Patriotyzm (z łac. patria – ojczyzna) to umiłowanie, poszanowanie własnej ojczyzny. Postawa przejawiająca się w emocjonalnej więzi z historią, tradycją, ojczystym językiem, silnym powiązaniem z kulturą, czy nawet krajobrazem danego narodu, to również gotowość do służby, do poświęceń spraw osobistych, czasem nawet życia, bowiem ojczyzna traktowana jest jako wartość najwyższa.
Patriotyzm najpełniej realizowany jest poprzez dbanie o kulturę, tradycję, język ojczysty a także kultywowanie pamięci o bohaterach narodowych, szacunek do całego dziedzictwa narodowego. Obecnie patriotyczna postawa przejawia się w przestrzeganiu, wypełnianiu obowiązków, praw przedstawionych m.in. w Konstytucji, pracy na rzecz ojczyzny, świadomym uczestnictwie w wyborach, zaangażowaniu w życiu politycznym i społecznym, płaceniu podatków, trosce o środowisko naturalne, to także godne reprezentowanie interesów kraju. Coraz częściej spotykany jest „patriotyzm lokalny”, a więc szczególne przywiązanie do wybranego regionu, miejscowości, tzw. „małej ojczyzny”.
Możemy mówić o dwóch podstawowych typach komponentów patriotyzmu - podmiotowych i normatywnych:
- podmiotowe – odnoszą się do postaw jednostki względem ojczyzny, tu bardzo duże znaczenie ma sfera emocjonalna;
- normatywne – czyli zestaw norm określający obowiązki społeczeństwa względem własnego kraju, fundamentem jest tu odpowiedzialność za przyszłość społeczności, której jest się częścią, poczucie obowiązku.
O pełnym patriotyzmie, możemy mówić, kiedy oba te komponenty przenikają się wzajemnie, tworzą spójną całość. Warto podkreślić, iż dobrze rozumiany patriotyzm jest otwarty, nie doprowadza do izolacji, poniżania innych. Kształtuje poczucie własnej wartości, co przekłada się na szacunek wobec pozostałych narodów i ich praw, ułatwia dostrzeganie osiągnięć innych kultur.