Szowinizm – precyzyjnie rzecz ujmując to postawa bezkrytycznej gloryfikacji, uwielbienia, własnego gatunku, grupy społecznej, narodu, rasy, płci, połączoną z niechęcią czy nawet pogardą wobec innych grup, mniejszości.
Charakterystyczne dla szowinizmu jest bezrefleksyjne, bezkrytyczne spojrzenie na własny naród, gatunek, grupę czy płeć, pomniejszanie ich wad. W celu podkreślenia wielkości własnej grupy, stosowany jest zabieg zdyskredytowania przeciwstawnej grupy, poprzez uwypuklenie, akcentowanie jedynie jej defektów. Pojęcie szowinizmu znacznie się rozszerza, szereg zjawisk występujących w świecie jest obdarzane tym mianem. Współcześnie mówimy o szowinizmie narodowym, rasowym, etnicznym, generacji, gatunkowym oraz szowinizmie płci.
Najbardziej typowy skojarzeniem szowinizmu jest rozumienie go jako skrajną formę nacjonalizmu, to tzw. szowinizm narodowy. Rozumiany jako megalomania narodowa, przesadne uwielbienie własnej nacji, wywyższanie jej, z jednoczesną nienawiścią kierowana do innych narodów, często połączoną z agresją.
Z kolei szowinizm gatunkowy odnosi się do dyskryminacji przez człowieka innych gatunków np. zwierząt. Szowinizm generacji to przeświadczenie, że starsze pokolenie jest znacznie lepsze, mądrzejsze od młodszego. Ostatnimi czasy, niezwykle popularny stał się termin, wymyślony przez ruchy feministyczne – „męski szowinista”, odnosi się on do dyskryminacji płciowej kobiet. W przypadku dyskryminacji ze względu na płeć bardziej trafne wydaje się określenie seksizm.
Bez względu na rodzaj, obiekt szykanowań, szowinizm jest niezwykle negatywną i niebezpieczną postawą, buduje bowiem bariery i wzywa do dyskryminacji wybranych grup.
