Głównym zadaniem/celem funkcjonowania Rady Europejskiej jest nadawanie Unii niezbędnych do jej rozwoju impulsów oraz określanie ogólnych kierunki i priorytetów politycznych (mówi o tym art. 15 Traktatu o UE).
Do innych kompetencji RE należą:
1. stwierdzanie naruszenia przez poszczególne państwa zasad wyznawanych przez Unię Europejską) i dążenie do nałożenia sankcji,
2. reprezentacja UE w sprawach prowadzonej wspólnie polityki zagranicznej oraz polityki bezpieczeństwa,
3. definiowanie celów rozwojowych UE,
4. realizowanie funkcji arbitra szczególnie w sytuacji braku zgody między członkami Rady UE,
5. monitoring i ocena zatrudnienia na terenie UE, a także procesu realizacji tzw. Strategii Lizbońskiej,
6. decydowanie o kwestiach związanych z II i III filarem działań UE.