Trudno byłoby ustalić katalog praw mniejszości narodowych dla wszystkich państw na świecie, głównie ze względu na fakt, iż nie wszystkie państwa na świecie respektują mniejszości narodowe mieszkające w ich granicach i nie wszystkie gwarantują im odrębne prawa. Natomiast zdecydowanie państwa europejskie są wyczulone na tę kwestię i z reguły starają się zapewnić tym grupom obywateli wachlarz praw, wolność rozwoju i pielęgnowania własnej tradycji, a także starają się nie dopuścić do sytuacji dyskryminacji mniejszości narodowych.
Istnieje szereg międzynarodowych dokumentów gwarantujących prawa dla mniejszości narodowych w Europie, warto choćby wspomnieć o Konwencji ramowej Rady Europy o ochronie mniejszości narodowych albo o Europejskiej karcie języków regionalnych lub mniejszościowych.
W celu lepszego oglądu praw mniejszości narodowych można posłużyć się przykładem Polski, w której już w samej konstytucji ustala się prawa mniejszości narodowych do wolności, możliwości zachowania i kultywowania własnych tradycji, obyczajów, a także języka i kultury. Język mniejszości może być używany, obok języka polskiego, jako język pomocniczy przed reprezentantami państwowymi i urzędami w gminach. Istnieje również możliwość używania obok polskich nazw miejscowości, ulic czy obiektów, nazw w języku mniejszości narodowej.
Podstawowym stwierdzeniem jest zakaz dyskryminacji mniejszości narodowych, wzmocniony dodatkowo o zapis o zakazie istnienia organizacji, które nawoływałyby do nienawiści narodowościowej. W ramach zapewnionych praw mniejszości widnieją również prawo do „nieskrępowanej możliwości praktyk religijnych”, prawo do zakładania niezależnych instytucji kulturalnych, oświatowych czy religijnych, które za główny cel wyznaczają sobie zabezpieczenie własnej tożsamości narodowej. Warto wspomnieć ponadto o tym, że zabezpieczona w prawie polskim jest także możliwość bezpośredniego uczestniczenia w sprawach odnoszących się do swojej tożsamości narodowej, m.in. poprzez możliwość reprezentacji w parlamencie polskim (ustawa o ordynacji wyborczej z 2001 roku zwolniła komitety wyborcze założone przez przedstawicieli mniejszości z konieczność przekroczenia 5% progu wyborczego).