Rzeczpospolita Polska jest krajem dość jednolitym narodowościowo, ponad 96% obywateli w Narodowym Spisie Powszechnym z 2002 r. zadeklarowało przynależność do narodu polskiego. Tak, więc osoby należące do mniejszości narodowych stanowią 2 do 3% obywateli Polski.
Na strukturę narodowościową w Polsce ogromny wpływ miała II wojna światowa - masowa zagłada ludności żydowskiej, przesiedlenia, wysiedlenia, migracje, emigracje, zmiana granic. Jeszcze przed II wojną światową, mniejszości narodowe w Polsce stanowiły ponad 30% ludności, największą grupę stanowiła mniejszość ukraińska, żydowska, białoruska i niemiecka.
Obecnie najliczniejszymi mniejszościami narodowymi są: Niemcy, Białorusini i Ukraińcy. Jednak na terenie Polski znajdują się także mniejszości takie jak: litewska, rosyjska, słowacka, żydowska, ormiańska oraz czeska, zaś 775 tysięcy obywateli, nie było wstanie określić swojej przynależności narodowej.
Mniejszość niemiecka licząca od 300 do 500 tysięcy osób, zamieszkuje przede wszystkim województwo śląskie, opolskie, warmińsko-mazurskie, kujawsko-pomorskie oraz dolnośląskie. Na tych obszarach prężnie rozwija swoją działalność społeczno-kulturową. Organizuje liczne spotkania tematyczne, imprezy promujące kulturę niemiecką, tworzy własne organizacje m.in. Niemiecką Wspólnotę „Pojednanie i Przyszłość” czy Związek Niemieckich Stowarzyszeń Społeczno-Kulturalnych w Polsce. Jako jedyna z mniejszości narodowych, od 1990 roku ma swoich dwóch reprezentantów w parlamencie, jej przedstawiciele wchodzą również w skład władz lokalnych. Sporo zamieszania, wywołała sprawa wprowadzenia dwujęzycznych nazw dla części miejscowości m.in. w województwie opolskim, a także inicjatywa odnawiania pomników niemieckich żołnierzy walczących oddziałach nazistowskich.
Odmiennie przedstawia się sytuacja mniejszości białoruskiej. Jest to mniejszość stosunkowo zwarta, zamieszkująca tereny Podlasia, w niektórych gminach takich jak: Bielsk Podlaski i gmina Orla stanowi większość. Charakterystyczna dla ludności białoruskiej jest przynależność Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego. Mniejszość białoruska na Podlasiu dosyć prężnie działa, jej przedstawiciele zasiadają w samorządach, tworzą nieźle prosperujące organizacje np. Białoruskie Towarzystwo Społeczno–Kulturalne, Białoruskie Towarzystwo Historyczne czy Związek Białoruski w RP.
Z kolei mniejszość ukraińska, przede wszystkim w wyniku Akcji „Wisła” z 1947 roku, jest najbardziej rozproszoną mniejszością narodową w Polsce. Obecnie to grupa licząca ok. 200-300 tysięcy osób. Najwięcej ludności ukraińskiej znajdujemy w województwie warmińsko-mazurskim, pomorskim oraz zachodnio-pomorskim. Najliczniejsza grupa tej mniejszości przynależy do Kościoła Katolickiego Obrządku Bizantyjsko-Ukraińskiego (potocznie nazywanego kościołem unickim), część Ukraińców przyznaje się do przynależności do Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego.
Wszystkie mniejszości narodowe tworzą swoje instytucje, organizacje społeczno-kulturalne, organy oraz kulturę. Polskie prawodawstwo gwarantuje mniejszościom następujące prawa: wolność zachowania i rozwoju własnego języka, zachowania obyczajów i tradycji oraz rozwoju własnej kultury, prawo do tworzenia instytucji edukacyjnych, prawo do nieskrępowanej możliwości praktyk religijnych, zapewnia przywileje wyborcze dla komitetów wyborczych organizacji mniejszości oraz wprowadza zakaz dyskryminacji.