Współczesna Europa charakteryzuje się silnym zróżnicowaniem narodowościowym, a poszczególne państwa można podzielić na wielonarodowe (struktura społeczno-narodowościowa jest złożona, na terytorium tych państw zamieszkują przedstawiciele dwóch lub więcej narodów) i mononarodowe (większość społeczeństwa stanowi jeden naród). Przykładem tych pierwszych państw są: Niemcy, Francja, Hiszpania, Belgia, Łotwa, Estonia, Litwa, Bośnia i Hercegowina. Z kolei do państwami mononarodowych należą: Czechy, Portugalia, Austria oraz Polska.
Mimo że większość tych państw należy do Unii Europejskiej, która wydała wiele oficjalnych dokumentów, deklaracji, konwencji i regulacji w sprawie mniejszości narodowych (do których przestrzegania kraje członkowskie są zobowiązane) polityka dotycząca kwestii mniejszości narodowych jest odmienna w każdym z tych państw.
Przestrzeganiem praw mniejszości narodowych zajmują się w głównej mierze różnego rodzaju organizacje, założone specjalnie do realizacji tego celu. Bardzo często poszczególne organizacje współdziałają ze sobą, organizują wspólne przedsięwzięcia, imprezy kulturowe, aby zintegrować wybrane mniejszości.
Mniejszości narodowe mogą stać się również zarzewiem konfliktów wewnętrznych danego państwa, kiedy wysuwają zbyt duże roszczenia w stosunku do państwa, stają się zbyt ekspansywne, nie integrują się z pozostałymi społecznościami zamieszkującymi dany kraj lub też nie utożsamiają się z państwem, w którym obecnie przebywają. Ten problem narasta i dotyka coraz większą części państw europejskich.