Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich działa od 1995 roku. Rzecznik stoi na straży przestrzegania praw i wolności obywateli Europy, kontroluję czy nie dochodzi do łamania praw zagwarantowanych w Karcie Praw Podstawowych.
Poza tym najważniejszym zadaniem ma również wyznaczone inne cele, m.in. czuwanie nad pracą konkretnych instytucji unijnych – Rzecznik powinien reagować na jakiekolwiek uchybienia bądź nadużycia pracowników tych organów, dbać o jak najlepsze ich funkcjonowanie i świadczenie usług obywatelom unijnym, sprawowanie kontroli nad odpowiednią, klarowną i rzetelną działalnością administracji, zagwarantowanie ochrony praw pracowników oraz strzeżenie praworządności.
Rzecznik również zajmuje się przyjmowaniem i rozpatrywaniem skarg w sprawie tzw. „złego zarządzania” i wynikającego z tego nieprzestrzegania praw obywateli przez organy i instytucje unijne (z wyłączeniem Trybunału Sprawiedliwości oraz Sądu I Instancji) oraz przeprowadzanie kontroli w wyznaczonych krajach.