Unia Europejska jest jednym z najważniejszych elementów tworzących europejski system ochrony praw człowieka.
Wśród organów zajmujących się tą kwestią w ramach UE należy wymienić: Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich, Parlament Europejski oraz Trybunał Sprawiedliwości. Spełniają one swoje funkcje w zakresie praw człowieka w sytuacji złamania praw człowieka przez jakiś organ lub instytucję unijną.
Istnieje ponadto szereg dokumentów regulujących sprawy związane z prawami człowieka.
W pierwszej kolejności są to Traktat o Unii Europejskiej z 1992 roku oraz Karta Praw Podstawowych z 2000 roku. Oprócz nich podstawą systemu ochrony praw człowieka stanowią: Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Gospodarczą z 1957 roku, Europejska Karta Socjalna, Jednolity Akt Europejski z 1986 roku, Wspólnotowa Karta Podstawowych Praw Socjalnych Pracowników, Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską (1993).