Doktryna utopijna wzięła swą nazwę od Utopii (gr. utopos – miejsce, którego nie ma) – nieistniejącej wyspy, którą opisał Tomasz More’a (Morus) w jednej ze swoich książek; wyspa ta charakteryzowała się istnieniem idealnych warunków i stosunków politycznych i społecznych, była swojego rodzaju projektem wymarzonego państwa.
Jak zatem można mniemać, doktryna utopijna odwołuje się do koncepcji nierealnych do zrealizowania, wyznacza sobie cele ekonomiczne, społeczne i polityczne, którym w danym momencie nie będzie można sprostać.
Próby wdrożenia doktryny utopijnej znajdziemy we Francji w XVIII wieku.