Poglądy społeczno-polityczne Tomasza Morusa
Morus o społeczeństwie
Tomasz Morus stawał w obronie ludu, szczególnie najniższych warstw. Ostro piętnował rozrzutność bogaczy, arogancję szlachetnie urodzonych. Potępiał też królów, którzy bardziej dbali o własne dobro niż o poddanych. Krytykował własność prywatną, upatrując w niej przyczynę większości ludzkich bolączek. Nierówności ekonomiczne wywoływały, zdaniem Morusa, chciwość i zazdrość. Władcy posuwali się do psucia pieniądza i uciskania najbiedniejszych, by zwiększyć swój stan posiadania.
Morus o ustroju
Idealny ustrój Tomasz Morus przedstawił w swoim najsłynniejszym dziele pt.: „Utopia”. Używając współczesnej terminologii, w sferze gospodarczej można by go określić jako socjalizm oparty na wspólnocie mikroprzedsiębiorców, rolników i rzemieślników. Morus był przeciwnikiem rozwoju przemysłu, widząc w nim prostą drogę do demoralizacji i nierówności ekonomicznej. Idealne społeczeństwo Utopii wymagało równości i wolności; niewolnictwo było dopuszczone tylko w przypadku jeńców wojennych. Wszyscy podlegali tym samym prawom i mieli te same obowiązki. Każdy – na przykład – zobowiązany był do pracy przez 6 godzin dziennie. Tomasz Morus w swoim dążeniu do równości postulował daleko idącą uniformizację. W ten sposób – wszyscy mieliby nosić taki sam strój, a nawet jeść to samo.
Urzędnicy Utopii wybierani byli demokratycznie. Nad urzędnikami stali protofilarchowie, a na szczycie tej piramidy znajdował się książę.
Morus o moralności
Kwestie moralne stanowią ważny element rozważań nad idealnym społeczeństwem. Autor „Utopii” pochwala prawa proste i oczywiste dla wszystkich. Prawo panujące w „Utopii” jest surowe (za cudzołóstwo karze się śmiercią), ponieważ obywatele cenią sobie uczciwe życie ponad wszystko.
Morus o religii
Osobiste poglądy Tomasza Morusa można określić jako ortodoksyjny katolicyzm. Ostro sprzeciwiał się on ruchom reformatorskim. Został skazany na śmierć, ponieważ odmówił uznania kościoła anglikańskiego. Jednak w „Utopii” pochwala tolerancję religijną. Jedyne, czego nie dopuszcza, to ateizm (ateiści są wydalani z wyspy), ponieważ ludzie, którzy nie wierzą w żadnego Boga ani w życie pozagrobowe, nie zasługują na zaufanie. Autora pochwala też kapłaństwo kobiet i małżeństwa kapłanów.
Dzieła Tomasza Morusa
Najważniejszym dziełem Tomasza Morusa jest napisana po łacinie „Utopia”, opowieść o fikcyjnej wyspie, gdzie wszyscy żyją w doskonałej harmonii, dzięki dobrym prawom nie ma problemów gospodarczych, społecznych ani religijnych. W utworze tym autor zawarł swoje poglądy na istotne kwestie ówczesnego świata: politykę, religię, obyczajowość, etykę.
Złożona z dwóch części „Utopia” uwypukla różnice między rzeczywistymi stosunkami społecznymi panującymi w XVI-wiecznej Anglii (pierwsza część) a doskonałym społeczeństwem Utopii (część druga).
„Dialogue of Comfort” – to przykład alegorii w twórczości Tomasz Morusa. Napisany w formie dialogu między wujem i bratankiem utwór, oddaje stan ducha uwięzionego myśliciela.
Traktaty religijne – Morus polemizował w nich z poglądami reformatorów kościoła: Lutrem („Responsio ad Lutherum”, „A Dialogue Concerning Heresies”), Tyndalem („Confutation of Tyndale's Answer”) i innymi.
Przez kilka lat Tomasz Morus pracował nad „Historią Króla Ryszarda III”, jednak nigdy jej nie ukończył. Miała to być, ujęta w literacką formę, krytyka tyranii.
Zachowała się też część bogatej korespondencji Tomasza Morusa (około 280 listów). Są to zarówno pisma o charakterze urzędowym, jak i prywatnym, skierowane do przyjaciół i dzieci. Odrębną grupę stanowią tak zwane prison letters, czyli listy pisane z Tower