Dług publiczny i zadłużenie państwa - definicja, charakterystyka
Zadłużenie w ekonomii oznacza niewypełniony obowiązek świadczeń finansowych lub rzeczowych przez dłużnika na rzecz wierzyciela. Przyczyną zadłużenia jest opóźnienie w realizacji zobowiązań.
Charakter długu określa:
1) zawarta umowa pomiędzy dwiema stronami, określająca dane świadczenie,
2) terminy realizacji zobowiązania, tj. pomiędzy dostawą towaru bądź czasem wykonania usługi a terminem spłaty wynagrodzenia,
3) decyzja sądowa lub administracyjna,
4) pożyczka celowa.
Natomiast mianem długu publicznego określa się zadłużenie podmiotów sektora finansów publicznych. Bardziej szczegółową definicję proponuje M. Pietrewicz w swoim artykule pt. Finanse publiczne, stwierdza on, iż państwowy dług publiczny to „łączna suma zobowiązań całego sektora finansów publicznych z tytułu wyemitowanych papierów wartościowych, zaciągniętych kredytów i pożyczek, przyjętych depozytów, wymagalnych zobowiązań, w tym z tytułu poręczeń, gwarancji i odszkodowań”. Można zatem powiedzieć, że dług publiczny jest skutkiem nieposiadania odpowiednich dochodów przez sektor finansowy, co sprawia, że musi on zaciągnąć zobowiązania, żeby wypełnić swoje zadania, bądź nieodpowiedniego gospodarowania środkami z budżetu państwa - doprowadzenie do sytuacji deficytu budżetowego.
Dług publiczny i zadłużenie państwa - negatywne skutki
Wysokość zadłużenia państwa i długu publicznego ma ogromny wpływ na sytuację społeczno-ekonomiczną kraju oraz na politykę finansową władz państwowych. W wyniku dużego zadłużenia państwa zachwiana bywa cała gospodarka, władze nie są w stanie przeznaczyć wystaczającej ilości środków na stymulowanie inwestycji itp., co spowalnia dynamikę rozwoju ekonomicznego, rząd z reguły szuka oszczędności, zazwyczaj kosztem zwykłych obywateli, wreszcie może również dojść do finansowego załamania państwa, jak to miało miejsce w ostatnich latach w Grecji, co wpływa nie tylko na sytuację w tym kraju, ale może zachwiać sytuacją ekonomiczną w całym regionie. Państwa znacznie zadłużone tracą swoją wiarygordność na arenie międzynarodowej, co z kolei może przyczynić się do spadku zagranicznych inwestycji i zmniejszenie dopływu obcego kapitału. Bardzo mocno odbija się na finansach państwowych także kwestia rosnących kosztów obsługi długu publicznego, co sprawia, że znaczne zasoby finansowe przeznaczane są na ten cel a nie na inwestycje mające zapewnić rozwój gospodarki.
Negatywne skutki zadłużenia państwa i długu publicznego obserwujemy również na polu społecznym. Redukcja wydatków państwa może przyczynić się do zmniejszenia wydatków na świadczenia socjalne dla obywateli - zdarza się, że są zmniejszane kwoty owych świadczeń albo następuje zahamowanie tempa ich wzrostu. Taka sytuacja z kolei może wywołać pewne niepokoje społeczne, czasem nawet zakończone protestami i destabilizacją polityczną w kraju.