Globalizacja – definicja
Trudno o wskazanie jednej definicji globalizacji, bowiem na przestrzeni lat terminem tym określano wiele procesów. Pojęcie globalizacji zostało wprowadzone w latach 80. XX wieku dla określenia głębokich zmian w gospodarce światowej, które powstały na skutek znacznej liberalizacji stosunków gospodarczych, rozwoju kapitalizmu, internacjonalizacji, tworzenia się światowych korporacji skupiających w swoim ręku znaczny kapitał oraz rozwoju informatyzacji.
Barbara Liberska mianem globalizacji nazwała (...) postępujący proces integrowania się krajowych i regionalnych rynków w jeden globalny rynek towarów, usług i kapitału (...), natomiast Joseph E. Stiglitz uznał, że globalizacja to (...) ściślejsza integracja państw oraz ludzi na świecie, spowodowana ogromną redukcją kosztów transportu i telekomunikacji oraz zniesieniem sztucznych barier w przepływach dóbr, usług, kapitału, wiedzy i ludzi z kraju do kraju (...).
Zatem, jak widać, mianem globalizacji określano szereg procesów, obecnie jej znaczenie rozszerza się także na sferę kultury i polityki. Wobec czego możemy uznać, że globalizacja jest zbiorem procesów ekonomicznych, politycznych oraz społeczno-kulturowych, które przyczyniają się do integracji, standaryzacji oraz współzależności państw, narodów, systemów gospodarczych, a także kultur.
Globalizacja – cechy, przykłady
Zakłada się, że do podstawowych cech globalizacji zaliczamy: wielowymiarowość (czyli fakt, iż dotyczy ona wielu sfer życia jednocześnie), integrowanie (scalanie gospodarek czy kultur na całym świecie), współzależność międzynarodową, związek z rozwojem techniki i nauki, kompresję czasu i przestrzeni (kurczenie się, zmniejszanie się świata na skutek rozwoju szybkiej komunikacji, środków masowego przekazu, wzrostu mobilności ludzi czy łatwiejszego dostępu do towarów na całym świecie), wreszcie dialektyczny charakter (przejawia się on w występowaniu procesów, zjawisk i cech o przeciwstawnym charakterze).
Źródeł globalizacji powszechnie upatruje się w postępie techniki oraz intensywnym rozwoju kapitalizmu. Globalizacja odbywa się na czterech podstawowych poziomach: ekonomicznym, technologicznym, politycznym i kulturowym. Pierwsze z wymienionych, podłoże ekonomiczne, oparte jest w głównej mierze na unifikacji rynków zbytu, likwidowaniu barier w handlu międzypaństwowym, umożliwia ono lokowanie kapitału, inwestowanie w różnych krajach świata. Powoduje to wzrost istnienia ogólnoświatowych koncernów, wielkich korporacji przemysłowych i międzynarodowych banków, a także ujednolicenie produktów i technologii. Te ostatnie odgrywają kluczową rolę w życiu społeczeństwa globalnego. Internet, telefony komórkowe, telewizja są powszechnie dostępne prawie w każdym zakątku świata, przez co globalizują komunikację poprzez umożliwianie społecznościom na całym świecie wzajemnego komunikowania się. Nowe technologie pomagają szybciej uzyskać i rozesłać informacje z każdego zakątka świata.
Ujednolicenie systemów ekonomicznych i technologicznych doprowadziło do przyspieszenia integracji politycznej, czego przykładem jest Unia Europejska. W ramach współpracy politycznej powstają nowe, istniejące w międzynarodowej przestrzeni, stowarzyszenia, organizacje, np. Międzynarodowy Fundusz Walutowy, ONZ, UNESCO. Na tej płaszczyźnie wybranym organizacjom międzynarodowym udaje się przejąć niektóre atrybuty niezależności państwowej, uzyskując kompetencje do decyzji władczych w krajach członkowskich, np. Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu czy Parlament Europejski.
Następnym istotnym procesem zachodzącym w ramach globalizacji jest uniformizacja kultury. Zacierają się różnice między kulturami, wzorce kulturowe znacznie standaryzują się, następuje mieszanie się elementów kulturowych, a także zanik niektórych kultur. Wpływ na kulturę silnych ekonomicznie krajów, doprowadza do amerykanizacji społeczeństw czy też mcdonaldyzacji. Stale rozszerza się proces unifikacji, czego wymownym przykładem jest międzynarodowa kariera języka angielskiego. Również kultura materialna uległa wpływom homogenizacji kultury. Identyczna moda, styl życia, wszechogarniający konsumpcjonizm, który narzuca wszystkim nabywanie podobnych produktów.
Warto wspomnieć, iż obok organizacji gospodarczych, kulturowych czy politycznych, powstają nowe ponadnarodowe ruchy, które zajmują się m.in. ekologicznym wymiarem globalizacji (Greenpeace), a także społecznym (ruch praw człowieka, Amnesty International).