Rajmund (imię Maksymiliana Kolbe z chrztu) urodził się 8 stycznia 1894 roku w Zduńskiej Woli koło Łodzi, ale dzieciństwo spędził w Pabianicach. Jego rodzice, Juliusz i Marianna Kolbe, zajmowali się chałupniczym tkactwem. Byli zatem ludźmi ubogimi, niemniej bardzo religijnymi – należeli do III zakonu św. Franciszka, a ojciec Rajmunda czynnie udzielał się w parafii.
Pierwsze nauki Rajmund pobierał w domu. Był to bowiem czas zaborów i nie było wtedy szkół polskich, a rodzice nie chcieli posyłać dzieci do szkół rosyjskich. Tym bardziej, że Juliusz Kolbe należał do konspiracji i chciał zaszczepić swoim potomkom wartości patriotyczne.
W 1907 r., czyli w wieku zaledwie 13 lat, Rajmund razem ze starszym bratem Franciszkiem podjął naukę w małym seminarium franciszkanów we Lwowie, gdzie też obaj, w 1910 r. rozpoczęli nowicjat. Przy obłóczynach Rajmund otrzymał imię zakonne Maksymilian. Z kolei imię Maria przybrał 1 listopada 1914 r., kiedy to złożył profesję uroczystą, czyli śluby wieczyste.
W 1912 r. Maksymilian został wysłany na studia do Rzymu. Uzyskał tam doktorat z filozofii i z teologii, a także wraz z kilkoma współbraćmi w 1917 roku założył – pod wpływem szeroko zakrojonej akcji antykatolickiej – stowarzyszenie pod nazwą Rycerstwo Niepokalanej. Celem organizacji była walka o nawrócenie schizmatyków, heretyków i masonów.
W Wiecznym Mieście Maksymilian przyjął również święcenia kapłańskie 28 kwietnia 1918 r. w kościele św. Andrzeja della Valle. Rok później Maksymilian powrócił do Polski i osiadł w Krakowie, gdzie od stycznia 1922 roku zaczął wydawać miesięcznik „Rycerz Niepokalanej”. Podjął się także wykładów z historii Kościoła w seminarium ojców franciszkanów, ale musiał je przerwać z powodu gruźlicy płuc. Został odesłany na kilka miesięcy do Zakopanego, a następnie do Nieszawy, gdzie miał podreperować zdrowie.
W 1927 roku Maksymilian założył w Teresinie pod Warszawą klasztor-wydawnictwo o nazwie Niepokalanów, który wkrótce stał się ogromnym katolickim ośrodkiem prasowym i ewangelizacyjnym. Tam wydawano kilka wysokonakładowych miesięczników, w tym od 1935 roku także katolicki „Mały Dziennik”. Swojej działalności Maksymilian Maria Kolbe nie ograniczał jednak wyłącznie do terytoriów polskich i w 1930 r. wyjechał do Japonii w towarzystwie 4 współbraci, gdzie zaczął wydawać japoński odpowiednik „Rycerza Niepokalanej”, a wkrótce założył także klasztor Mugenzai no Sono (Ogród Niepokalanej) w Nagasaki, nazywany powszechnie „Niepokalanowem Japońskim”. Kolbe działał także na terenach Chin i Indii.
W 1936 r. został jednak sprowadzony z powrotem do Polski, aby pokierować Niepokalanowem, który stał się największym klasztorem katolickim na świecie – w 1939 r. było tam 700 zakonników i kandydatów. Wspólnota ta prowadziła życie surowe i ubogie, a głównym warunkiem przyjęcia było pragnienie świętości. Od roku 1938 Niepokalanów miał własną radiostację, której sygnałem była melodia Po górach, dolinach.
Wybuch II wojny światowej wstrzymał działalność Niepokalanowa. Zakonnicy rozjechali się do domów, a pozostałych około 40 razem ze św. Maksymilianem zostało aresztowanych przez Niemców 19 września 1939 r. Po wypuszczeniu 8 grudnia (w samą Uroczystość Niepokalanej) Kolbe zorganizował w klasztorze ośrodek usług dla okolicznej ludności – otworzył warsztaty naprawy zegarków i rowerów, wystawił kuźnię i blacharnię, zorganizował zakład krawiecki i dział sanitarny. Jednakże w 1941 r. Maksymilian ponownie został zatrzymany. Przesłuchiwano go na Pawiaku, a w maju przewieziono do Oświęcimia, gdzie stał się numerem 16670. Tam ofiarował życie dobrowolnie na śmierć głodową za swojego współwięźnia, Franciszka Gajowniczka.
Przyzwyczajony do głodu ojciec Kolbe przeżył w bunkrze dwa tygodnie bez kruszyny chleba i kropli wody. Zmarł 14 sierpnia 1941 roku, dobity przez hitlerowców zastrzykiem trucizny, jako jeden z ostatnich więźniów zamkniętych w bunkrze głodowym. Warto nadmienić, że dzięki ofierze ojca Maksymiliana Franciszek Gajowniczek zmarł dopiero w 1995 r. w wieku 94 lat.
Nie istnieją relikwie św. Maksymiliana Marii Kolbe, gdyż jego ciało zostało ono spalone w krematorium. Papież Paweł VI ogłosił go błogosławionym (17.10.1971 r.), a Jan Paweł II świętym (10.10.1982 r.)
Wspomnienie św. Maksymiliana Marii Kolbe, prezbitera i męczennika, Kościół obchodzi 14 sierpnia. W ikonografii przedstawiany jest w habicie franciszkańskim lub w więziennym pasiaku, czasem z numerem obozowym 16670 na piersi. Towarzyszy mu Maryja Niepokalana. Jego atrybutem jest korona z drutu kolczastego bądź dwie korony – czerwona i biała.
Patronat
Św. Maksymilian Maria Kolbe jest patronem archidiecezji gdańskiej i diecezji koszalińskiej. Papież Jan Paweł II nazwał go także patronem „naszych trudnych czasów”.
22 maja 1999 Kongregacja Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów ustanowiła św. Maksymiliana Marię Kolbego patronem Honorowych Dawców Krwi w Polsce