Sobór Watykański II był dwudziestym pierwszym soborem powszechnym w historii Kościoła katolickiego. Został zwołany 25 grudnia 1961 r. i zainaugurowany 11 października 1962 r. przez papieża Jana XXIII. Głównym celem zgromadzenia było dostosowanie dyscypliny kościelnej i doktrynalnych sformułowań do wymogów współczesnych czasów. Łącznie w ramach obrad Soboru Watykańskiego II odbyły się cztery sesje (Jan XXIII przewodniczył pierwszej, jego następca Paweł VI trzem kolejnym). Został zakończony w dniu 8 grudnia 1965 roku.
W soborze brali udział nie tylko biskupi katoliccy, ale także niekatoliccy obserwatorzy reprezentujący 28 Kościołów i wspólnot chrześcijańskich. Ze względu na niespotykaną dotąd wśród uczestników ilość hierarchów spoza Europy Karl Rahner, teolog i duchowny, stwierdził, że Sobór Watykański II zapoczątkował Kościół wszystkich narodów. Polskę reprezentowali m.in. kard. Stefan Wyszyński i abp. Karol Wojtyła.
Sobór zamiast definiować nowe dogmaty, skupił się na uwspółcześnieniu (wł. aggiornamento) struktur i programu duszpasterskiego Kościoła. Zagadnienia omawiane przez uczestników dotyczyły m.in. kwestii eklezjologicznych i liturgicznych, działalności misyjnej i ekumenizmu, środków masowego przekazu, problemu wolności religijnej i stosunku Kościoła katolickiego do judaizmu oraz innych wyznań niechrześcijańskich.
Podczas trwania soboru, Paweł VI nawiązał bliskie stosunki z patriarchą Konstantynopola Atenagorasem I, co zaowocowało odwołaniem ekskomunik, którymi w 1054 r. obłożyły się nawzajem Kościół Zachodni i Kościół Wschodni (papież Leon IX i patriarcha Konstantynopola Michał Cerulariusz).
Sobór uważany jest za jedno z najważniejszych wydarzeń chrześcijaństwa XX w. Zapoczątkował wielką odnowę Kościoła katolickiego, której efekty są widoczne do dnia dzisiejszego. Przemiany były tak poważne, że zwykło się mówić o Kościele „przedsoborowym” i „posoborowym”.
Sobór Watykański uchwalił i wydał łącznie 16 dokumentów:
- cztery konstytucje (Konstytucja o liturgii świętej „Sacrosanctum Concilium”, Konstytucja dogmatyczna o Kościele „Lumen Gentium”, Konstytucja dogmatyczna o Objawieniu Bożym „Dei Verbum” oraz Konstytucja duszpasterska o Kościele w świecie współczesnym „Gaudium et spes”);
- dziewięć dekretów (Dekret o środkach społecznego przekazywania myśli „Inter Mirifica”, Dekret o Kościołach wschodnich katolickich „Orientalium Ecclesiarum”, Dekret o ekumenizmie „Unitatis Redintegratio”, Dekret o pasterskich zadaniach biskupów w Kościele „Christus Dominus”, Dekret o przystosowanej odnowie życia zakonnego "Perfectae Caritatis”, Dekret o formacji kapłańskiej „Optatam Totius”, Dekret o apostolstwie świeckich „Apostolicam Actuositatem”, Dekret o działalności misyjnej Kościoła „Ad Gentes Divintus”, Dekret o posłudze i życiu kapłanów „Presbyterorum Ordinis”);
- trzy deklaracje (Deklaracja o wychowaniu chrześcijańskim „Gravissimum Educationis”, Deklaracja o stosunku Kościoła do religii niechrześcijańskich „Nostra Aetate”, Deklaracja o wolności religijnej „Dignitatis Humanae”).