Kościół podkreśla, że węzeł małżeński został ustanowiony przez Boga, dlatego zawarte małżeństwo nigdy nie może być już rozwiązane. Małżeństwo jawi się zatem jako rzeczywistość nieodwołalna:
Kan. 1141 - Małżeństwo zawarte i dopełnione nie może być rozwiązane żadną ludzką władzą i z żadnej przyczyny, oprócz śmierci. (Kodeks Prawa Kanonicznego)
W Kościele katolickim rozwód małżonków jest niemożliwy – nie ma czegoś takiego jak rozwód kościelny. Możliwe jest jednak uznanie małżeństwa za nieważnie zawarte. Orzeczenie „nieważności małżeństwa” to stwierdzenie, że małżeństwo nigdy nie istniało. W takim przypadku obie strony są wolne i mogą wstąpić w związki małżeńskie. Zanim dojdzie do stwierdzenia nieważności, sprawa musi zostać zbadana przez trybunał kościelny.
Kościół, opowiadając się przeciwko możliwości rozwodu, opowiada się równocześnie przeciwko nowym związkom zawartym na podstawie prawa cywilnego. Uważane są one za cudzołóstwo, zgodnie ze słowami Jezusa: Kto oddala żonę swoją, a bierze inną, popełnia cudzołóstwo względem niej. I jeśli żona opuści swego męża, a wyjdzie za innego, popełnia cudzołóstwo (Mk 10, 11-12). Osoby będące w drugim związku małżeńskim, który został zawarty cywilnie, nie mogą przystępować do Komunii Świętej. Nie zostają jednak wykluczone z Kościoła. Rozgrzeszenie może być udzielane tylko tym, którzy żałują i zobowiązują się żyć w całkowitej wstrzemięźliwości.
Rozwód kościelny – powody
Małżeństwo może zostać uznane za nieważne z powodu tzw. przeszkody zrywającej. Przeszkody zrywając są określone w Kodeksie Prawa Kanonicznego (1083-1094). Należą do nich:
1) Wiek (min. wiek zawarcia małżeństwa to 14 lat dla kobiety i 16 lat dla mężczyzny)
2) Niezdolność płciowa
3) Trwające małżeństwo z inną osobą
4) Święcenia
5) Przynależność małżonka do innego wyznania/religii (stanowi przeszkodę zrywającą w przypadku braku zezwolenia/dyspensy)
6) Przynależność do zakonu
7) Uprowadzenie
8) Pokrewieństwo (również powstałe w wyniku adopcji) i powinowactwo
Małżeństwo może zostać uznane za nieważne wskutek braków dotyczących zgody małżeńskiej. Określają je kanony 1095-1107 Kodeksu Prawa Kanonicznego. Należą do nich m.in.
1) Brak minimum poznania małżeńskiego
2) Pozbawienie używania rozumu (np. choroba umysłowa)
3) Niezdolność do podjęcia istotnych obowiązków małżeńskich z przyczyn natury psychicznej ( np. niedojrzałość uczuciowa, egoizm, próżność, odrzucanie kompromisów)
4) Podstęp przy zawieraniu małżeństwa (umyślne wprowadzenie w błąd)
5) Przymus/ bojaźń
6) Wykluczenie jakiegoś z istotnych przymiotów lub elementów małżeństwa (jedność, nierozerwalność, zrodzenie i wychowanie potomstwa)
Małżeństwo może zostać uznane za nieważne ze względu na braki dotyczące sposobu zawierania małżeństwa. Są to najrzadsze przypadki. Dotyczą raczej kwestii kapłana asystującego przy zawieraniu sakramentu małżeństwa niż samej pary, np. kapłan może nie mieć odpowiedniego upoważnienia.