Już sama nazwa chrzest została nadana ze względu na główny obrzęd, przez który jest sakrament wypełniany: chrzcić oznacza „zanurzyć, pogrążyć”. W interpretacji Kościoła owo zanurzenie w wodzie jest symbolem śmierci i zmartwychwstania katechumena na wzór Chrystusa i w Chrystusie:
My wszyscy, którzyśmy otrzymali chrzest zanurzający w Chrystusa Jezusa, zostaliśmy zanurzeni w Jego śmierć. Zatem przez chrzest zanurzający nas w śmierć, zostaliśmy razem z Nim pogrzebani po to, abyśmy i my wkroczyli w nowe życie. (Rz 6, 3-4)
Chrzest jest wyzwoleniem od grzechu, a zatem i od diabła, dlatego obrzęd rozpoczyna się od wypowiedzenia nad kandydatem egzorcyzmu (bądź kilku egzorcyzmów). Następnie namaszcza się go olejem albo celebrans (najczęściej kapłan) kładzie na niego rękę, a katechumen wyrzeka się Szatana. Kolejnym krokiem jest poświęcenie wody chrzcielnej. Wówczas dochodzi do chrztu w sensie ścisłym. Polega on na zanurzeniu kandydata w wodzie bądź polaniu jego głowy wodą z równoczesnym wypowiedzeniem słów:
(Imię Kandydata), ja ciebie chrzczę w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego.
Później następuje namaszczenie krzyżmem świętym (wonnym olejem), który oznacza dar Ducha Świętego. W ten sposób kandydat staje się neofitą, czyli nowym wyznawcą; chrześcijaninem. Obrzęd kończy się uroczystym błogosławieństwem.
W liturgii chrześcijaństwa wschodniego po udzieleniu chrztu następuje namaszczenie będące sakramentem bierzmowana. W Kościele rzymskim namaszczenie krzyżmem nie jest tożsame z bierzmowaniem, jest niejako jego zapowiedzią.
W obrzędzie chrztu biorą udział także tzw. rodzice chrzestni (zarówno w przypadku chrztu dzieci, jak i dorosłych). Powinni być to ludzie głęboko wierzący, gdyż ich zadaniem jest służenie pomocą neoficie na nowej drodze życia – życia chrześcijańskiego. Są oni odpowiedzialni za zachowywanie i rozwój łaski Bożej, którą człowiek otrzymuje przez sakrament chrztu.
Sakrament chrztu jest sprawowany przez biskupa, prezbitera bądź diakona. Niemniej jeśli nastąpi taka konieczność, ochrzcić może każda osoba, także ta, która sama jest nieochrzczona. Konieczna jest jednak odpowiednia intencja takiej osoby – intencja, aby uczynić to, co czyni Kościół oraz polanie głowy kandydata i wypowiedzenie stałej formuły chrztu: „Ja ciebie chrzczę w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego”.
W krajach misyjnych, zgodnie z decyzją Soboru Watykańskiego II, misjonarze oprócz elementów wtajemniczenia z tradycji chrześcijańskiej, mogą wykorzystywać inne elementy wtajemniczenia, które są znaczące dla danego narodu i dają się dostosować do obrzędów chrześcijańskich.
Co roku podczas Wigilii Paschalnej Kościół celebruje odnowienie przyrzeczeń chrztu. Jednak samego sakramentu chrztu udziela się jeden raz; nie może on być powtórzony. Jest także nieodwracalny.