Pani Twardowska - streszczenie

Utwór „Pani Twardowska” stanowi literackie opracowanie ludowej legendy o mistrzu Twardowskim, krakowskim magu, który w zamian za ponadnaturalne zdolności podpisał cyrograf z diabłem i obiecał mu swoją duszę. Mężczyzna zastrzegł jednak w umowie, że Mefistofeles może sfinalizować transakcję jedynie w Rzymie. Akcja ballady rozpoczyna się w momencie, gdy Twardowski w najlepsze ucztuje w karczmie i prezentuje wszystkim obecnym swoje magiczne umiejętności: żołnierza zamienia w zająca, urzędnika w kundla, a z głowy szewca wytacza pół beczki gdańskiej wódki. Kiedy jednak czarownik wypija trunek, na dnie kielicha spostrzega Mefistofelesa.

Okazuje się, że diabeł przechytrzył Twardowskiego i przyłapał go w karczmie o nazwie „Rzym”. Sprytny mężczyzna nie daje jednak za wygraną i przypomina Mefistofelesowi, że będzie mógł zabrać jego duszę dopiero, gdy ten wykona trzy wyznaczone mu przez Twardowskiego prace. Pierwsza z nich polega na ożywieniu konia z herbu karczmy, sporządzeniu bicza z piasku i wybudowaniu gmachu z nasion orzecha o dachu z bród żydowskich, wykończonym ziarenkami maku. Po wykonaniu tej pracy, Twardowski nakazuje diabłu kąpiel w święconej wodzie. Kiedy Mefistofeles spełnia i to zadanie, mag przedstawia mu ostatnią pracę. Przez rok diabeł ma mieszkać jako małżonek pod jednym dachem z Panią Twardowską, kochając ją i szanując, jak przystało na dobrego męża. Tego warunku diabeł nie potrafi jednak spełnić i z przerażeniem ucieka z karczmy przez dziurkę od klucza.