"Noc listopadowa" to dramat autorstwa Stanisława Wyspiańskiego z 1904 roku, który porusza tematykę powstania listopadowego. Akcja dramatu dzieje się w pierwszych godzinach powstania. Poniżej przedstawiamy streszczenie "Nocy listopadowej" - z podziałem na poszczególne sceny - a także plan wydarzeń dramatu.
"Noc listopadowa" - streszczenie
Akcja dramatu rozpoczyna się 29 listopada 1830 roku w Warszawie – za chwile ma wybuchnąć powstanie listopadowe.
Scena I
Widzimy korytarz w warszawskiej szkole podchorążych. Bogini Atena zapowiada wojnę Polski z rosyjskim carem. Wzywa wszystkie boginie wojny – przybywa więc Nike Napoleonidów, Nike Trojańska, Nike spod Salaminy i jeszcze kilka innych związanych bezpośrednio z określonymi w historii zwycięstwami. Rozmawiają o losach wojny, gdy na scenie pojawia się Piotr Wysocki, nawołujący podchorążych do walki w obronie ojczyzny.
Scena II
Akcja przenosi się do Belwederu, gdzie przebywa Wielki Książę Konstanty. Otrzymał on od cara pełnomocnictwo do podejmowania decyzji w sprawie Polski. Ma niejednoznaczny stosunek do narodu polskiego – z jednej strony nim gardzi, a z drugiej podziwia.
Scena III
Uzbrojeni studenci i literaci gromadzą się w Łazienkach Królewskich pod pomnikiem Jana III Sobieskiego. Zamierzają porwać Konstantego z Belwederu i uwięzić go. W parku pojawia się również bogini Demeter, która właśnie żegna swoją córkę Korę, odchodzącą do Hadesa, boga podziemi.
Scena IV
Grupa powstańców wpada do Belwederu i zabija po drodze generałów wojskowych, jednak Rosjanie wzywają posiłki. Książę Konstanty wydaje rozkaz by całkowicie zniszczyć Warszawę.
Scena V
Widzimy przedstawienie o Fauście. Niektóre sceny satyryczne dotyczą Wielkiego Księcia wyśmiewając go i sławiąc generała Chłopickiego. Przedstawienie zostaje przerwane wejściem grupy podchorążych. Generał Chłopicki zasiadający wówczas na widowni decyduje się wziąć udział w konkursie na wodza powstania.
Scena VI
Powstaniec Bronikowski wzywa Lelewela by zorganizował specjalny rząd, lecz akurat umiera jego ojciec więc Lelewel odmawia służby ojczyźnie.
Scena VII
Przedstawiony zostaje dramat atakowanego miasta, giną kolejni polscy generałowie. Wśród walczących pojawiają się również postacie bogów wojny.
Scena VIII
W Parku Łazienkowskim znów pojawia się Kora, która wygłasza przepowiednię, że przelana krew na pewno nie pójdzie na marne, i kiedyś przyniesie żniwo wolności.
Scena IX
W teatrze Stanisława Augusta Poniatowskiego spotykają się Polacy i Rosjanie którzy zginęli tej nocy. Wspólnie wchodzą do łodzi Charona, tymczasem Hermes informuje Atenę, która sprzyja powstańcom, że Zeus i tak zaplanował ich klęskę.
Scena X
Na Alejach Ujazdowskich spotykają się Konstanty i generał Krasiński, którzy pozostaje w służbie rosyjskiej ,a powstanie uważa, że bezsensowny zryw z góry skazany na porażkę. Książę nakazuje przyprowadzić zakutego w kajdany Łukasińskiego, który z nadzieją słucha odgłosów walki komentując je słowami: „Witaj jutrzenko swobody, zbawienia za tobą słońce”. Rozpoczyna się uroczysty pochód rosyjskiego wojska z Wielkim Księciem na czele.
"Noc listopadowa" - plan wydarzeń
1. Zebranie bogiń wojny w szkole podchorążych
2. Wezwanie Piotra Wysockiego do walki w obronie ojczyzny
3. Dylematy Wielkiego Księcia Konstantego na temat Polski
4. Zebranie powstańców pod pomnikiem Sobieskiego w Łazienkach
5. Atak na Belweder i próba pojmania Konstantego
6. Atak Rosjan na Warszawę
7. Przedstawienie o Fauście
8. Przepowiednia Kory
9. Spotkanie zmarłych w teatrze w Łazienkach
10. Spotkanie Konstantego i generała Krasińskiego
11. Ostateczna klęska powstańców i zwycięski pochód Rosjan