Świętoszek - geneza

„Świętoszek” powstawał w bardzo specyficznym czasie, zarówno w rozumieniu szczególnego okresu we francuskiej literaturze, jak i burzliwego okresu w życiu samego Moliera. Działalność kontrreformacji pozostawiła po sobie spuściznę w postaci licznych kongregacji mających na pieczy cnotę i zbawienie obywateli, przede wszystkim zaś doprowadziła do utworzenia Towarzystwa Świętego Sakramentu (tzw. Kabały), które stało się najpotężniejszą obok monarchii siłą polityczną w XVII-wiecznej Francji. Troska członków tejże organizacji bardzo żywo skupiła się na Molierze od czasu premiery „Szkoły żon” (1662), którą to komedię uznano za obraźliwą dla uczuć religijnych wzorowych katolików i zakazano jej wystawiania. Artysta walczył o nią zażarcie, wspierany przy tym przez Ludwika XIV, który całym sercem obstawał przy swym nadwornym komediopisarzu, ale nie mógł w sposób zdecydowany i jednoznaczny przeciwstawić się bardzo bogatym i wpływowym członkom Towarzystwa.

Z owej walki właśnie miał w najbliższych miesiącach powstać „Świętoszek” – komedia boleśnie uderzająca w bigoterię i obłudną pobożność, którą tłumaczyło się częstokroć ciemne interesy związanych z Kabałą grup społecznych. Z tego też powodu treścią najnowszej sztuki Moliera jeszcze przed jej premierą żywo zainteresowali się najbardziej wpływowi działacze Towarzystwa, doprowadzając do zdjęcia jej z afisza już po pierwszym przedstawieniu 12 maja 1664 roku. „Świętoszka” wystawiano przez następne miesiące z powodzeniem w prywatnych domach najodważniejszych francuskich libertynów, a ostatecznie walka o jego powrót do oficjalnego obiegu zakończyła się sukcesem wraz z ponownym wprowadzeniem sztuki do repertuaru paryskich teatrów z początkiem 1669 roku.