 |
| Fryderyk Nietzsche (1882) |
Fryderyk Nietzsche przyszedł na świat w 1844 roku w Röcken. Na jego późniejszy światopogląd duży wpływ miała religia protestancka, w jakiej został wychowywany. Kiedy miał zaledwie 5 lat, stracił ojca i był wychowywany przez kobiety – matkę, babkę, ciotki i siostrę. W następnym roku rodzina przeprowadziła się do Naumburgu, tam młody Fryderyk poszedł do szkoły. Najpierw uczył się w szkole miejskiej, a następnie w przykatedralnym gimnazjum. Już wówczas pasjonował się muzyką niemieckich mistrzów: Bacha, Händla, Mozarta, Haydna, Beethovena czy Schuberta. Następnie kontynuował naukę w Pforcie. Od 1864 roku studiował filologię klasyczną, teologię, historię Kościoła i sztuki na Uniwersytecie w Bonn. Później przeniósł się do Lipska, gdzie cieszył się uznaniem jako filolog. Jego pierwsze opublikowane prace to rozważania na temat starożytnej poezji i filozofii.
Istotny wpływ na światopogląd Nietzschego wywarła filozofia Schopenhauera, z którą zetknął się w roku 1867. Od tej pory analiza moralności wybitnej jednostki będzie się przewijać w jego własnych rozważaniach – także wówczas, gdy będzie podważał schopenhaueryzm jako doktrynę.
Nietzsche odbył obowiązkową służbę wojskową, a następnie w 1869 podjął pracę jako profesor w katedrze filologii klasycznej na Uniwersytecie Bazylejskim. Miał wówczas zaledwie 25 lat. Nie był jednak w pełni usatysfakcjonowany swoją karierą, ponieważ bliższa była mu filozofia. W 1872 roku opublikował „Narodziny tragedii, czyli hellenizm i pesymizm”. Książka nie przyniosła Nietzschemu spodziewanego rozgłosu, także jego wykłady nie cieszyły się szczególnym powodzeniem. W tym czasie Nietzsche podjął też decyzję o zrzeczeniu się obywatelstwa pruskiego, co nastąpiło formalnie w 1869 roku. Był przekonany o zepsuciu niemieckiej kultury i cywilizacji. Często powoływał się na swoje polskie korzenie, które nigdy nie zostały dowiedzione. W 1870 roku Niemcy odnieśli zwycięstwo w wojnie z Francją. W kraju panowała powszechna euforia. Filozof należał do nielicznych, którzy nie podzielali tej radości.
Wsparciem w trudnych latach była mu przyjaźń z Wagnerem. W latach 1873-1876 bywał częstym gościem w jego domu. Mając bliski kontakt z uznanym geniuszem, Nietzsche dostrzegł, że wybitność nie idzie w parze z moralnością. Wielbił Wagnera jako artystę, ale zarzucał mu samolubstwo, dążenie do sławy, małostkowość. Ostateczne zerwanie przyjaźni nastąpiło w 1876 roku, kiedy Wagner jednoznacznie głosił swoje poparcie dla nacjonalizmu.
W tym samym roku Nietzsche udał się na urlop zdrowotny ze względu na nawracające bóle głowy, które gnębiły go już od niemal 20 lat. W 1879 ukazała się jego książka „Ludzkie, Arcyludzkie”, niedługo potem był zmuszony całkiem zrezygnować z pracy na uniwersytecie z powodu złego stanu zdrowia. Dzięki otrzymanej rencie mógł wieść skromne życie i podróżować po Europie. W czasie pobytu w Szwajcarii miał swoją wizję „wiecznego powrotu”, która zaowocowała ważnymi zmianami w jego światopoglądzie.
Kolejne publikacje – „Wędrowiec i jego cień”, „Jutrzenka” i „Wiedza radosna” – oscylują wokół problemu śmierci Boga, nihilizmu i koncepcji nadczłowieka. „Tako rzecze Zaratustra” (1883) to niejako kompilacja i powtórzenie wcześniejszych poglądów filozofa, która głównie dzięki formie stała się tak popularna.
W 1882 roku Nietzsche poznał Lou von Salome, którą zamierzał poślubić, jednak został odrzucony. Miłosny zawód pogłębił jeszcze jego psychiczne problemy. W 1889 roku przeżył załamanie i trafił do kliniki psychiatrycznej w Bazylei. W ostatnich latach życia opiekowała się nim matka, a później siostra.
Nietzsche zmarł w 1900 roku w Weimarze.